Kültürel miras ülkelerin tarihini gelecek kuşaklara aktarmak konusunda büyük ehemmiyet arz ediyor. Hem ülkelerin kendi tarihleri hem de evvelki medeniyetlerin izlerini görmek konusunda fikir veren kültürel miras öğeleri, yeteri kadar ele alınmıyor. Bu hususta verilen eserler ise ya muhakkak bir alanla hudutlu ya da teknik mevzulardan öteye geçmiyor. Seçkin Yayınları’ndan çıkan Kültürel Miras (Kültür Varlıkları) Hukuku, kültürel miras nedir, nasıl korunur ve bununla ilgili Türkiye’deki mevzuat ne halde işliyor sorularına yanıt veriyor.
Editörlüğünü Mardin Artuklu Üniversitesi Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Evindar Yeşilbaş ve Diyarbakır Kültür Varlıklarını Müdafaa Kurulu’nda hukukçu üye olan Cüneyd Altıparmak’ın üstlendiği kitap, kültürel miras hukukuna değiniyor. Çalışmada arkeoloji, sanat tarihi, sit alanları kavramlarının yanı sıra rölöve, restitüsyon, onarım üzere kavramlar da hukuk bağlamında sade bir lisanla ele alınıyor. Kültürel mirasın korunmasında başka ülkelerle etkileşimlerini de kapsayan kitap, alanında uzman 16 ismin katkısıyla zenginleştirilmiş. Kültürel miras alanına ilgi duyanların, bu alanda çalışmaya yeni başlayanların ve uzmanların yararlanacağı eser, kültür ve sanat mirasının hukuktaki yerini etraflıca anlatıyor.
UYGULAMADA SORUN VAR
Kitapla ilgili konuştuğumuz Altıparmak, bu periyotta fark ettikleri sıkıntılardan yola çıkarak kitabı oluşturduklarını söyledi. Kültürel miras alanında mevzuatın dalla uyumlu olduğunu ancak uygulama noktasında meselelerin bulunduğunu belirten Altıparmak, “Denetim konusunda ve bu mevzuyu ciddiye alma konusunda problemlerimiz var. Arkeolojik bir bulgu bizim için çok değerliyken, Selçuklu yapısı bir bina ya da Osmanlı mescidi çok önemsenmiyor. Kültürel miras, bir silsile içerisinde devam eder. Urfa’dan örnek vereyim. Balıklıgöl arkeolojik periyotta de kutsal, Musevilerin, Hristiyanların ve Müslümanların da mabedi. Lakin güya makul bir periyodun öncesi çok değerli ve kutsal, ondan sonrası olmasa da olur halinde bir algı var” dedi.
HER VİLAYET KENDİ İÇİNDE DEĞERLENDİRİLMELİ
Türkiye’nin öbür ülkelerden kültürel miras ve sit alanları konusunda ayrıştığını tabir eden Altıparmak, ülkedeki tüm alanlar için tıpkı mevzuatın uygulanmasının yanlış bulduğunu lisana getiriyor. Alan idaresinin vilayetlere mahsus olması gerektiğini savunan hukukçu, “Dünyadaki sit alanlarının tamamı butikleştirilmiş. Oraya neyin gireceği, yapılacağı belirli. Fransız mevzuatı ve İtalya’nın bu hususla ilgili yaptığı adımları takip eden bir ülkeyiz. Roma’da bir sit alanında otelleri, pizzacıları, dondurmacıları görürsünüz. Bizim kentsel sit alanlarımız yaşayan alanlar. Her ili kendi içinde değerlendirip, nasıl yönetileceğine ait alan idare mevzuatını değiştirmemiz gerekiyor” diyor.
Yanlış onarım ceza hukukunda
Güncel onarım örnekleriyle mevzuyu anlatan Altıparmak, “Restorasyonu yapanla denetleyen ortasında bir ahenk yok. Bu da yapıya ziyan verebiliyor. Mesela Şile Kalesinin onarımını alan firmayla ilgili tahminen sorun yok fakat denetleyen firmanın ‘bu nedir’ demesi gerekirdi. Ya da bir han tadilatında, birtakım hava delikleri ve mazgallar kapatılıyor. Yıllardır ayakta duran yapı bir müddet sonra çürümeye başlıyor. Sebebi yanlış onarım. Yanlış onarımlar ceza hukukunda bedellendiriliyor. Lakin bunları es geçiyoruz. Yani bu mevzu yargının önüne gelse karar verilecek, lakin yargının önüne gelmiyor. Bu sorun aşılmalı Türkiye’de” açıklamasında bulundu.
