Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla sunulan tezkerede, Libya’da Şubat 2011’de meydana gelen olayları takip eden süreçte demokratik kurumların inşa edilmesine yönelik uğraşların, artan silahlı çatışmalar nedeniyle akamete uğradığı, ülkede parçalanmış bir yapı ortaya çıktığı hatırlatıldı.
Tezkerede, Libya’da ateşkesin tesis edilmesi, siyasi bütünlüğün sağlanması ve işleyen bir devlet sisteminin kurulmasının mümkün olamaması üzerine, barış ve istikrarın tesisini teminen Birleşmiş Milletler (BM) kolaylaştırıcılığında, tüm tarafların iştirakiyle yürütülen ve yaklaşık bir yıl süren Libya Siyasi Diyaloğu sonucunda, Libya Siyasi Muahedesi’nin, 17 Aralık 2015’te, Fas’ın Suheyrat kentinde imzalandığı belirtildi.
Libya Siyasi Mutabakatı kapsamında oluşturulan Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin (UMH), BM Güvenlik Kurulunun (BMGK) 2015’teki 2259 sayılı kararı uyarınca milletlerarası toplum tarafından Libya’yı temsil eden tek ve legal hükümet olarak tanındığına işaret edilen tezkerede, BMGK’nin 2259 sayılı kararının, Libya Siyasi Mutabakatı’nın uygulanması ile UMH dahil muahedede atıfta bulunulan Libya kuruluşlarının desteklenmesine davette bulunduğu anımsatıldı.
Tezkerede, Libya Siyasi Mutabakatı’nda yeri bulunmayan, bu çerçevede hem ulusal hem memleketler arası bakımdan gayrimeşru nitelik taşıyan kelamda Libya Ulusal Ordusu’nun, 4 Nisan 2019’da başşehir Trablus’u ele geçirmek ve UMH’yi devirmek amacıyla başlattığı, sivilleri ve sivil altyapıyı da amaç alan, Libya’nın bütünlüğünü ve istikrarını tehdit eden, DEAŞ, El-Kaide ve öbür terör örgütleri, yasa dışı silahlı kümeler ile yasa dışı göç ve insan ticareti için uygun ortam oluşturan akınları üzerine, UMH’nin Aralık 2019’da Türkiye’den dayanak talebinde bulunduğu bildirildi.
“Türkiye Libya’da kalıcı ateşkesin tesisine güçlü dayanağını sürdürüyor”
Müteakip süreçte UMH’nin, ülkenin bütünlüğüne kasteden bu atakları durdurduğu, böylelikle Libya’nın, Türkiye ve tüm bölge için güvenlik riski teşkil edecek bir kaosa ve istikrarsızlığa sürüklenmesinin önlendiği, alanda sükunetin sağlandığı, ülkede BM’nin kolaylaştırıcılığında, Libyalıların öncülüğünde ve sahipliğinde ateşkes ve siyasi diyalog sürecinin önünün açılabildiği belirtilen tezkerede, şu tabirlere yer verildi:
“Türkiye, BM kolaylaştırıcılığında ilgili BMGK kararları çerçevesinde memleketler arası meşruiyet kapsamında yürütülen, Libya’nın egemenliğinin, toprak bütünlüğünün ve siyasi birliğinin korunmasına, ülkede kalıcı bir ateşkesin tesisine, ulusal uzlaşıyı sağlayacak siyasi diyalog uğraşlarına güçlü takviyesini sürdürmektedir.
Libya’da 24 Aralık 2021 tarihi için planlanan seçimlerin yapılamaması sonrasında ortaya çıkan siyasi belirsizlik ve idare sorunu büyük fedakarlıklarla alanda tesis edilen sükuneti riske atmakta ve kalıcı istikrara ulaşılması önünde önemli mani oluşturmaktadır. Bu durum Libya’nın ve tüm bölgenin güvenliği bakımından kaygıya yol açmaktadır.
Türkiye ile Libya ortasında imzalanan ve yürürlüğe giren Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sonlandırılmasına Ait Mutabakat Muhtırası ile daha da gelişen iki ülke ortasındaki tarihi, siyasi ve ekonomik esaslı bağlar dikkate alındığında, Libya’da ateşkes ve siyasi diyalog sürecinin devamı ile bu sürecin sonucunda barışın tesisi ve istikrarın sağlanması Türkiye açısından büyük değeri haizdir.”
Türkiye’nin, bu kapsamda Libya ile imzalanan ve yürürlüğe giren Güvenlik ve Askeri İş Birliği Mutabakat Muhtırası kapsamında Libya’nın güvenliğine katkı sağlayacak eğitim ve danışmanlık dayanağına devam ettiğine işaret edilen tezkerede, gelinen kademede Libya’da kalıcı ateşkesin ve siyasi diyalog sürecinin sonuçlandırılması ve kurumların birleştirilmesinin şimdi mümkün olamadığına dikkat çekildi.
“Bölge için neşet eden risk ve tehditler devam ediyor”
BM himayesinde yürütülen askeri ve siyasi görüşmelerin sonuçlanmasını teminen çatışmaların yine başlamasının önlenmesinin ehemmiyet taşıdığı aktarılan tezkerede, bu kapsamda ülkeden Türkiye dahil tüm bölge için neşet eden risk ve tehditlerin devam ettiği, yasal hükümete yönelik akınların tekrar başlaması halinde Türkiye’nin gerek Akdeniz havzasındaki gerek Kuzey Afrika’daki çıkarlarının olumsuz etkileneceği vurgulandı.
Tezkerede, şunlar kaydedildi:
“Bu mülahazalarla Türkiye’nin ulusal çıkarlarına yönelik her türlü tehdit ve güvenlik riskine karşı memleketler arası hukuk çerçevesinde gerekli her türlü önlemi almak, Libya’daki gayrimeşru silahlı kümeler ile terör örgütleri tarafından Türkiye’nin Libya’daki menfaatlerine yönelebilecek hücumları bertaraf etmek, kitlesel göç üzere başka mümkün risklere karşı ulusal güvenliğimizin idame ettirilmesini sağlamak, Libya halkının muhtaçlığı olan insani yardımları ulaştırmak, devrin UMH tarafından talep edilmiş olan ve bilahare kurulan Ulusal Birlik Hükümetinin de gerek duyduğunu bildirdiği dayanağı sürdürmek, bu süreç sonrasında meydana gelebilecek gelişmeler istikametinde Türkiye’nin yüksek menfaatlerini tesirli bir formda korumak ve kollamak, gelişmelerin seyrine nazaran ileride telafisi güç bir durumla karşılaşmamak için hızlı ve dinamik bir siyaset izlenmesine yardımcı olmak üzere hudut, şümul, ölçü ve vakti Cumhurbaşkanınca takdir ve tayin olunacak formda, Türk Silahlı Kuvvetlerinin gerektiği takdirde Türkiye sonları dışında harekat ve müdahalede bulunmak üzere yabancı ülkelere gönderilmesi, bu kuvvetlerin Cumhurbaşkanının belirleyeceği asıllara nazaran kullanılması ile risk ve tehditlerin giderilmesi için her türlü önlemin alınması ve bunlara imkan sağlayacak düzenlemelerin Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek temellere nazaran yapılması için Anayasa’nın 92’nci unsuru uyarınca 2 Ocak 2020 tarihli ve 1238 sayılı TBMM Kararıyla verilen ve 22 Aralık 2020 tarihli ve 1273 sayılı TBMM Kararıyla 2 Ocak 2021’den itibaren 18 ay uzatılan müsaadenin müddetinin 2 Temmuz 2022’den itibaren 18 ay uzatılması konusunda gereğini bilgilerinize sunarım.”
