İç savaştan kaçan Suriyeliler, yaşadıkları zorlukları tiyatro sahnesine taşıdı. Savaşın akabinde Türkiye’ye göç eden 15 Suriyeli genç, amatör tiyatrocu olarak savaşın yıkıcı tahribatı sonrasında kurmaya çalıştıkları bu yeni hayatı kâh güldürerek kâh da düşündürerek seyirciye anlatıyor. Gitmek zorunda kaldıkları ülkelerde lisanları ve kültürlerinden ötürü dışlanan, bazen de ırkçı hücuma maruz kalan Suriyeliler, tiyatro sahnesinde umut arıyor. Sahneledikleri “Sürü Dışında” isimli trajikomik oyun kendi yaşadıklarını ve hissettiklerinin ta kendisi olsa da oyun, 23 yıl evvel şair ve oyun muharriri Suriyeli Muhammed Maghout tarafından yazılmış. Arapça şiirlerin babası olarak kabul edilen Maghout, birinci şiirlerini 1950’lerde cezaevindeyken sigara kâğıtlarına yazmış. “Ay Işığında Hüzün”, “Milyonlarca Duvarlı Bir Oda”, “Gül Avcısı”, “Kızıl Bedevi” isimli şiirlerinde siyasi ideolojilerini anlatmış. Altı şiir kitabı kaleme alan Maghout, birinci tiyatro oyunu “Kambur Kuş”un akabinde “Palyaço”, “Sürgün”, “Tishreen’in Köyü” ve “Sürünün Dışında” üzere tiyatro oyunlarıyla da seyirci karşısına çıkmıştır. “Sürü Dışında” isimli oyunu da Türkiye’de yaşayan yetenekli Suriyeli bir küme tiyatro oyuncusu günümüze uyarlayarak tekrar sahneye taşıdı. Oyun birinci sefer geçtiğimiz haftalarda İstanbul’da Arapça olarak sahnelendi. Oyun İstanbul’da yaşayan Suriyeli göçmenler tarafından büyük bir ilgiyle seyredildi. Sığındıkları ülkelerinde yaşadıkları sıkıntıları trajikomedi olarak ele alan oyun bilhassa göçmen Suriyeli gençlerin sıkıntılarına eğiliyor. Suriyeli muharrir Ghazwan Al-Balah tarafından oyunun metni günümüzde yaşanan problemleri da ele alarak yine yazıldı. Direktör koltuğuna da yeniden kendisi oturdu. Oyunda Al-Balah’ın yanı sıra Ola Bawarshi, Al-Mutasem Al-Khalidi ve Hande Laham ise rol alıyor.
İlk gösteriminde seyirciden tam not alan oyunun konusu ise şöyle: Suriyeli bir küme tiyatro oyuncusu sığınmacı olarak yurt dışına gidiyor. Bu tiyatro kümesi ünlü muharrir Shakespeare’in Romeo ve Juliet isimli tiyatro oyununu sergilemek istiyorlar. Genç yeteneklerden oluşan tiyatro kümelerini destekleyen Suriyeli kuruluşlardan birine gidiyorlar. Tiyatro yapacak gençlere sponsor olmak için toplanmış olan heyet üyelerinin karşısına çıkıyorlar. Lakin heyetin sponsor olmak için aşikâr kaideleri vardır. Heyet üyeleri oyunlarının içeriğini, öykülerini, karakterlerini değiştirmesini ister. Sponsor olmak için tiyatro kümesine birçok kural koşar. Hatta heyet, kümenin tiyatrodan vazgeçmesi için para ve kimi ayrıcalıklarla cezbedici tekliflerde bulunur. Küme ise bu duruma karşı gelir, heyetin sunduğu koşulları kabul etmez. Oyundaki iki karakter bu harekete karşı çıkar, sonunda bu karakterlerden birinin komite casusu olduğu ortaya çıkar. Oyunun başka kahramanı, ezilenlerin lisanından son bir monologla oyunu noktalamak ister. Fakat oyunun başka karakterleri kahramanı susturur ve onu boğar. Böylelikle söz edemez, konuşamaz ve perde kapanır. Oyunun direktörü, senaristi ve tıpkı vakitte başrol oyuncularından Ghazwan Al-Balah, Ola Bawarshi, Al-Mutasem Al-Khalidi ve Hande Laham ile konuştuk.
SORUNLARIMIZI SAHNEYE TAŞIDIK
“Sürü Dışında” oyununu günümüze uyarlayarak tekrar yazan ve yöneten Ghazwan Al-Balah, 6 yıldır İstanbul’da yaşıyor. Oyunda hizmetçi ve gençlere takviye olmak isteyen Atif rolü ile karşımıza çıkan Al-Balah, Suriye’de İktisat Fakültesi’nden mezun olmuş. Lise devirlerinde oyunculuk faaliyetlerinde bulunduğunu söyleyen Al-Balah, üniversite vakitlerinde bunu devam ettirmiş. Al-Balah, Suriye’de savaştan evvel tiyatro oyunları sahnelediklerini söylüyor ve Türkiye’de de daha evvel tiyatro oynadığını kelamlarına ekliyor. “Sürü Dışında” oyununun ise grup olarak birinci çalışmaları olduğunu söyleyen Al-Balah, oyun sayesinde başka oyuncu arkadaşlarıyla bir ortaya geldiğini söylüyor ve takım olarak Suriyelilerin kültürünü ve sanatını yansıtmak isteği ile yola çıktıklarını söylüyor Al-Balah. “Suriye’nin yalnızca bir savaş, çatışma ve kan ülkesi olmadığını, Suriye’nin esaslı bir medeniyet, kültür ve tarihe sahip olduğunu göstermek istedik. Ayrıyeten Türkiye’de yaşadığımız için Türk toplumuna kendi kültürümüzü de yansıtmak istedik” diyen Al-Balah, “Suriye’nin de bir sanatı var. Her Suriyeli’den bahseden şahısların akıllarına birinci olarak savaş geliyor. Lakin Suriye savaştan ibaret değil. Ülke olarak bizim de sanatımız, tiyatromuz var” diyor. “Hiçbir kuruluşa ve ideolojiye bağlı olmadan, kendi fikirlerimizi, kederimizi, yaşadığımız sıkıntıları tiyatroyla, sahnede anlatmaya çalıştık” diyen Al-Balah, “Kendi kendimizi yansıtmak istedik” diyor.
Oynadıkları oyundaki üzere bugün gerçekte de Türkiye’de birebir meselelerle karşılaştıklarını lisana getiren Al-Balah, “Türkiye’de Suriyelileri temsil eden birçok milletlerarası örgüt, dernek ve sivil toplum kuruluşu var. Suriyelileri temsil ederek, desteklemek için yola çıkıyorlar ancak ‘Vatandaş değilsin’ denilip, Suriyelileri çalıştırmıyorlar. Tıpkı vakitte misyonlarını gerektiği üzere yapmıyorlar. Bu yüzden onları eleştirmek için bu oyunu sahnelemek istedik” diyor. Al-Balah, geçtiğimiz günlerde sahneledikleri birinci oyunlarında gelen yansıların çok hoş olduğunu söylüyor ve bir davette bulunuyor: “Oyunumuzu tekrar oynayabileceğimiz bir sahne arıyoruz. Birinci oyun sahnemizde birinci sefer olmasına karşın 250 kişilik salonda bazıları oturarak seyrederken yer olmadığı için bazıları de ayakta seyretti.”
OYNADIĞIM KARAKTERLE GERÇEK HAYATTA BENZİYORUM
Oyunda Juliet rolünü canlandıran Ola Bawarshi ise bir buçuk yıldır İstanbul’da yaşıyor. İstanbul Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı son sınıf öğrencisi olan Bawarshi, milletlerarası sivil toplum kuruluşlarında istekli faaliyetlerde bulunmanın yanı sıra tıpkı vakitte modellik yapıyor. Küçüklüğünden beridir tiyatroyu sevdiğini söyleyen Bawarshi, Sürü Dışında oyununda Juliet karakteriyle karşımıza çıkıyor. Juliet çok yetenekli birisi lakin birebir vakitte kibirli de. Oyunda sonuna kadar tiyatrodan vazgeçmeyen ve gayret eden bir karakter Juliet. “Canlandırdığım karakterle gerçek hayatta çok benziyorum” diyen Bawarshi, “Ben de gerçek hayatta tiyatroyu seven biriyim. Bu karakteri canlandırmak benim için çok hoş bir histi. Anlatmak ve hissettirmek istediğim şeyleri izleyicileri de hissettirmeye çalıştığımı düşünüyorum. Beni çok memnun etti bu durum hatta” diyor. Heyet liderini canlandıran Al-Khalidi ise iki yıldır İstanbul’da yaşıyor. Al-Khalidi ise Suriye’de gazetecilik kısmından mezun olmuş. Şu an ise Almanya’da Suriyelilere ilişkin olan bir gazetede freelance olarak çalışıyor. Al-Khalidi’de okul devirlerinde tiyatroya merak salmış biri. Oyunda ise, sanatı sevmeyen, kindar ve menfaatçi bir kişi olarak karşımıza çıkıyor. Kızgın ve kibirli direktör rolüyle karşımıza çıkan Hande Laham ise, uzun yıllardır İstanbul’da yaşıyor. İstanbul’da mimarlık yapan Laham, grup arkadaşı Bawarshi’nin toplumsal medyadan “Tiyatro oyunu için takımımıza katılmak ister misiniz” paylaşımının akabinde Bawarshi ile irtibata geçtiğini ve oyuna dahil olduğunu söylüyor. “Bu oyun benim için yalnızca bir oyundan ibaret değildi” diyen Laham, “Amacım bir bildiri vermekti. Yetenekli muhacir Suriyelilerin nerede olursa olsun kendi kültürü ve sanatı için çabalaması gerektiğiydi” sözlerini kullanıyor.
