Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer, ‘Türkiye’de Eğitimi Tekrar Düşünmek’ isimli bir kitap yayınladı. Bir bakanın misyon yaptığı periyot içerisinde kitap yayınlaması alışılmış bir şey olmadığından radarımıza girdi. Kitabı inceleyip Bakan Bey’le röportaj talebinde bulunduk. Bizi kırmayıp sorularımızı yanıtlandıran Bakan Özer, kaleme aldığı eğitimde son 20 yılın dönüşüm öyküsünü anlattı. Okullaşma oranlarının artmasından, meslek liselerinin gelişimine kadar birçok alana değinen Özer, son 20 yılın eğitimde muvaffakiyet öyküsü olduğunu vurguladı. Kitabı yazma süreciyle ilgili de konuşan Özer, “Yazmak, tıpkı vakitte yapılanlar üzerinde ağır düşünmeyi gerektiriyor” dedi.
Eğitim sistemimizin problemleri herkesin lisanında. Siz de kitabınızda Türkiye’de eğitimi yanlış yerden tartıştığımızı söylüyorsunuz. Yanlışsız yerden nasıl tartışabiliriz?
Doğruyu bulmak istiyorsak işimiz kolay. Eğitimde öncelikli sıkıntı eğitime erişimdir. Erişimi tüm ülkeye yaygınlaştırmadan eğitimle ilgili öbür bahisleri tartışmak pek makul değil. Gelişmiş ülkelerde bu oranlar temel ve ortaöğretimde yüzde 90’ların üzerinde. Bizde erişim ise 2000’li yıllara kadar sorun olarak devam ediyor. Münasebetiyle gelişmiş ülkelerin on yıllar evvel çözdüğü sıkıntıları biz lakin 2000’li yılların sonunda çözecek kararlılığı gösterdik. İşin doğrusu, 2000’li yıllara kadar erişimin sonlu olması sorun da edilmiyor. Zira sorun edilse, başörtüsü yasağı ve katsayı uygulamaları üzere mühendislik projeleri uygulanmazdı.
EN KIYMETLİ SERMAYEMİZ İNSAN
Eğitime erişim sorunu aşıldı mı?
İki boyutlu dönüşüm sağlandı. Birinci boyut, eğitimin önündeki tüm antidemokratik uygulamaların kaldırılması. İkinci boyut ise eğitime erişimin artırılması. Son 20 yılın dönüşüm kıssası bu. 2000’li yıllarda 5 yaş için okul öncesi eğitimde okullaşma oranı yüzde 11, ortaöğretim kademesinde ise yüzde 44’ler düzeyinde iken, bugün Türkiye’de eğitimin tüm kademelerinde okullaşma oranları birinci sefer yüzde 90’ların üzerine çıkmış ve OECD ülkeler düzeyine ulaşmıştır. Bizim en değerli sermayemizin beşeri sermayemiz olduğu göz önüne alındığında bu devir, bu sermayenin eğitim ile bağlantısının en fazla kurulduğu devir olmuştur.
YÜKSEKÖĞRETİMDE KIZLAR ERKEKLERİ GEÇTİ
Kız çocuklarının okullaşma sıkıntısının da bu devir çözüldüğünü söz ediyorsunuz kitabınızda.
Elbette. Yıllardır bu ülkede aileler kız çocuklarını okullara göndermiyorlar halinde bir algı vardı. Meğer, gerekli imkân verildiğinde ve dayanak sağlandığında kız çocuklarının eğitime iştiraklerinin arttığını gördük. 2000’li yıllarda ortaöğretimde kız çocuklarının okullaşma oranı yüzde 39’du, artık yüzde 90’lar düzeyinde. Yükseköğretimde ise kız çocuklarının okullaşma oranı erkek çocuklarını geçti. Yalnızca okul yapılarak bu etaba gelinmedi, birebir vakitte eğitime erişimi teşvik eden çok sayıda toplumsal siyaset 20 yıldan beri istikrarlı bir formda uygulanıyor. Kısaca, son 20 yıl eğitimde bir muvaffakiyet kıssasıdır.
TÜRKİYE İLHAM VERMELİ
Eğitime erişim sorunu çözüldüğünde eğitimde tüm sıkıntılar çözülmüş oluyor mu?
Elbette tüm meseleler çözülmüş olmuyor, lakin çok kıymetli kısmı çözülmüş oluyor. Bundan sonrası kaliteyi daima düzgünleştirmeye ve eğitimde fırsat eşitliğini güçlendirmeye odaklanmayı gerektiriyor. Fakat, bir mevzunun altını bilhassa çizmekte fayda var; son 20 yılda eğitimde erişim çözülürken tıpkı vakitte kalite de daima güzelleştirildi. PISA ve TIMSS üzere memleketler arası öğrenci muvaffakiyet araştırmaları da Türkiye’nin bu muvaffakiyetini teyit ediyor. OECD Genel Sekreteri
Mathias Cormann
da, Haziran ayında yaptığımız görüşmede Türkiye’nin eğitimdeki bu muvaffakiyet öyküsünün başka ülkelere ilham vermesi gerektiğini vurguladı.
MESLEKİ EĞİTİM SIKINTILARI GERİDE KALDI
Bakanlığınız devrine mesleksel eğitimle damga vuracağınız anlaşılıyor. Meslek liseleri ve mesleksel eğitim merkezlerinden de bahsedebilir misiniz biraz?
Mesleki eğitim tüm ülkelerin üzerine titrediği çok kıymetli bir eğitim alanı. Meslek liselerinde yaptığımız en değerli dönüşüm, patronları mesleksel eğitimin tüm süreçlerine dâhil etmek oldu. Meslek liseleri AR-GE merkezlerinde patent, yararlı model, marka ve tasarım tescillerine yönelik eserler geliştiriyor, tescilini alıyor ve ticarileştiriyor. Meslek liselerinde yaptığımız bu iyileştirmeleri çıraklık eğitiminin verildiği mesleksel eğitim merkezlerinde de hayata geçirdik. 2021 yılının sonunda yaptığımız düzenlemeden evvel Türkiye’de tüm mesleksel eğitim merkezlerinde 160 bin çırak, kalfa varken bu sayı 560 bine yükseldi. Yıl sonunda amacımız 1 milyon gencimizi mesleksel eğitim merkezleriyle buluşturmak. Artık Türkiye’de mesleksel eğitimle ilgili sıkıntılar geride kaldı, yeni muvaffakiyet kıssaları yazılıyor.
Sahada olmak büyük avantaj
Yoğun çalışma programınızın ortasında nasıl yazdınız bu kitabı?
Farklı kurumlardaki yöneticilik sürecimde alanımla ilgili yazılar ve makaleler yazmaya çalıştım. Alan yazınını daima takip etmenin yanında alanda olmak çok büyük bir avantaj. Yazmak, birebir vakitte yapılanlar üzerinde ağır düşünmeyi gerektiriyor. Kesimlerle bütün ortasındaki alakaları berraklaştırıyor ve sistemik düşünmeyi güçlendiriyor. Hasebiyle, yapılanlarla ilgili bir lisan inşası açısından çok değerli görüyorum.
