HÜSEYİN AKIN
Edebiyatın çocuk yüzü
Edebiyatımızın çocuk yüzüydü Mevlâna İdris. Çocuklara ayrılmış oyun bahçesi üzereydi yüreği. Sükût suretinde yaşayıp yaptığı hoş ve özgün işlerle konuşan biriydi. Mavi Kuş’tan Çeto mecmuasına kadar hepimizi ömrümüzün unutulmuş çocukluk günleriyle buluşturmaya çalıştı. Onun çocuklarla ilgili yazdıklarını Mustafa Ruhi Tatlı ile merhum Cahit Zarifoğlu’nun yazdıkları ortasında bir yere yerleştirebiliriz.
ÇOCUKLARDAN ÖĞRENMEK İSTEDİ
Hayatta da şiirde de aradığı şeyin özü bu dünyaya ilişkin olmayanda gizliydi. Çocuk bu dünyaya gelip de bu dünyaya ilişkin olmayanın en temizidir. Mevlâna İdris’in yazınsal seyahati çocuğu yedeğine almak suretiyle masal, şiir ve hikaye aralığından dünyaya bakarak bir düzeye ulaşmıştır. Çocuklara bir şeyler öğretmek değil tersine onlarla bir şey öğrenmek ya da onlardan bir şey öğrenmekti yazdıkları ile hedeflediği şey. Mizahın çocuk muhayyilesini harekete geçirdiğinin şuurundadır daima. Cebinden çıkardığı horoz şekerini beklenmedik bir anda çocuklara güzel bir sürprizle sunar üzere masallarına gülmece ögelerini katmayı ihmal etmez. Günlük hayatında, insan ilgilerinde de Mevlâna İdris’in bir çeşit mizah dikkatine sahip olduğunu söyleyebiliriz. Onun çocuklar için yazdığı şiir, hikaye ve masallarda en besbelli taraf çocuk fıtratının tıpkı durulukla metne geçmiş olmasıdır. Güya metnin tam orta yerinde bir çocuk etrafındakilere aldırış etmeden oraya buraya koşuşturup duruyor. Tabi bu koşuda kimi sözler yerlerinden oynayıp düşebiliyorlar da.
AVAZESİ ÜSTTE DEĞİL, DERİNLERDE
Mevlâna İdris metin üzerinde bile olsa çocukların serazat koşup oynamasına müdahale etmez. Çocuk edebiyatı kategorisinin dışında yer alan şiirlerinde de tıpkı naiflik kendini hissettirir. Avazesi üstlerde ve yükseklerde değil derinlerdedir. 28 Şubat sürecinde bir küme arkadaşla çıkardığımız Endülüs mecmuasında onun da darbecilere bir çift kelamı vardı inceden ve derinden: Bin tank/Dokuz yüz tank/Doksan tank/Yedi tank/Aldırma çiçek/Bu da geçecek. Onu daima arayacağız. Ruhu şâd, yeri cennet olsun.
HASAN AYCIN
Mevlâna’yı selamlıyorum
Dört ayı bulan hastalık sürecinde ikinci kere Cuma’ya çıkmak nasip oldu şükür. Geride, kanepede kılanların safında yerimi aldım mescitte. Vaiz anlatıyor… Enes b. Nadr (ra) pürneşe, Uhud’un yamaçlarında cennet kokularını alıyorum, diyor savaşırken…
Açık pencerelerden kumru ötüşleri, serçe sesleri doluşuyor; cıvıl cıvıl hayat…
O vakit bu vakte karışıyor; sesler kokular… Ömre bedel bir an yaşıyorum; coşku, huzur, hüzün iç içe… Uhud’un şehidlerini, gazilerini selamlıyorum. Ezan başlıyor. Birinci sefer dinliyormuşum üzere heyecan basıyor; Hz Bilâl’e kadar uzanıyorum. Hislerimi bastıramıyorum; yanımdakilerin fark etmelerinden çekiniyorum…
Mevlâna (İdris) düşüyor aklıma. Tekrar Cuma idi. Abi, tekrar geçmiş olsun demişti… Memlekete gelmiştim, hastaneye gelmem gerekti, Açık kalp ameliyatına giriyorum artık demişti… Dualaşmış, helalleşmiştik… Mevlâna’yı selamlıyorum… Ben hasta hasta devam ediyorum diyorum, sen inşallah cennet sefalarındasındır…
EBUBEKİR KURBAN
Gücünü naifliğinden alan muhabbet adamı
-Hesapsız coşkuların, hesapsız suskunlukların, çocukların, yalnızların içinden ve geniş sofralardan, rüzgârdan, merhametten, türkülerden çıkıp gelen adam: Mevlâna İdris! Onun gücünü naifliğinden alan içtenlikten örülmüş muhabbetine düşenler kendilerini ayrıcalıklı hissederler. “Yaşasın bitimsiz uzun yollar ve derin konular ve doğal ki yaşasın aşkı hakikat olanlar.” demişti. Bu kelam üzerine ne söylenebilir ki?
ŞABAN ABAK
Mevlana İdris İkindiyazıları’ndan doğmuştu
Mevlâna İdris hayattaki en yakın dostlarımdandı. Üniversite öğrenciliği yıllarında İstanbul Kumkapı’da birlikte konut tutmuştuk. Şiirlerimizi, yazılarımızı birincinin birbirimize okurduk. 1988’de üstad Sezai Karakoç’un idaresinde Diriliş Mecmuası tekrar çıkmaya başlayınca bizim jenerasyonumuz için adeta güneş doğdu. Mevlâna İdris ile Diriliş’e gidip gelmeye başladık. Hatta Mevlâna Diriliş’te yazmaya başladı. Ben ise şiir ve yazılarımı Karakoç’a vermeye utanıyordum. Yazdıklarım diğer mecmualarda yayınlanıyordu. Diriliş’in atmosferi bizim için bir okul ve bir terbiye ocağı fonksiyonu gördü. Sezai Karakoç sırf yapıtları ve niyetleriyle değil, hatta tahminen ondan çok mümin kişiliği ve yüksek İslam ahlâkıyla Mevlâna İdris üzerinde tesirli oldu.
Tevâzu sahibiydi. Müstani idi; kimseden bir şey istemez, kimseye muhtaç olmayacak biçimde yaşar, her muhtacın yardımına da koşmaya çalışırdı. Gıybet nedir bilmezdi. Boş konuşmazdı. Her beşerde görülmeye paha en hoş vasfı görür, hatta bazen yalnızca o kısmını görürdü. Ve çok hoş görürdü.
ÇOCUKLARDAN ÖĞRENMEK İSTEDİ
Mevlâna İdris, ünlü ‘’İkindiyazıları‘’ mecmuasının edebiyatımıza kazandırdığı bir müelliftir. Ağabeyi merhum Mehmet Ali Güçlü (Nedim Ali) Kahramanmaraş’ın Andırın ilçesinde ‘’Andırın Postası‘’ ismiyle haftalık gazete çıkarıyor, ayda bir defa de ‘’İkindiyazıları’’ ismiyle çok değerli bir edebiyat eki yayınlıyordu. Kâmil Aydoğan, Arif Ay, Gökhan Özcan, Hüseyin Atlansoy, Kemal Sayar, Şaban Abak, Fatma Şengil, Cevdet Karal, Ömer Fazilet, Fikri Özçelikçi, Kamil Doruk, Hakan Albayrak, Yunus Develi, üzere pek çok genç şair ve müellif tabloid uzunluk mecmua biçimindeki ‘’ İkindiyazıları ‘’ edebiyat ekinde yazmışlardır. Mevlâna İdris de birinci eserlerini burada yayınlamıştır.
Mevlâna İdris Varlıklı, 1987 yılında ‘’Kuş Renkli Çocukluğum‘’ isimli birinci şiir kitabıyla görkemli bir selam vererek edebiyat dünyasına giriş yaptı. Bu kitabı, bütün ömrünü çocuklara ve çocuklar için edebiyata adamış Mustafa Ruhi Şirin’in katkılarıyla yayınlandı ve o sene ‘’Çocuk Vakfı Edebiyat Ödülü’’nü aldı. ‘’ Mavi Kuş’’ ve ‘’ Çeto ‘’ mecmualarını kurup yönetti.
Sonraki yıllarda yazdığı kurmaca masallar ve kıssa kitaplarıyla Mevlâna İdris, Türkiye’de fantastik çocuk edebiyatının öncüsü oldu. Çizgi sinema senaryoları ve belgesel metinleri yazdı. Çabucak tamamı fotoğraflı olan çocuk kitaplarında, yakın arkadaşı olan ünlü çizer Dağıstan Çetinkaya yeniden fantastik çizgileriyle Mevlâna İdris’in metinlerine eşlik etti. Onun şiir ve masalları çocuk tabiatının saflığından ve masumiyetinden beslendiği için çocuk okurları orada kendini buluyordu. Bu sebeple olsa gerek, Mevlâna İdris’in kitaplarını okuyanlar onun yalnızca okuru değil; dostu oluyorlardı. Neredeyse Türkiye’nin her kentinde çocuklardan oluşan on binlerce dostu, arkadaşı vardı. Edebiyatımızda pek az muharrire nasip olmuş bir yazar-okur bağıdır bu.
HEPİMİZ ÇOCUK OLURSAK KURTULABİLİRİZ
Mevlâna İdris’in ana teması yabancılaşmaya karşı savaş ve insanı kendi tabiatına; kendi saf ve suçsuz dünyasına taşıma uğraşıdır. O, insan tabiatının saflığının ve masumiyetinin ülkü biçimini çocuklukta ve çocuk dünyasında görüyordu. Ona nazaran hepimiz çocuk olursak dünya kurtulacaktı.
Dünya döndükçe yeni bebeklerimiz doğdukça, yeryüzü çocuk sesleriyle şenlendikçe Mevlâna İdris’in kitapları okunacak ve yaşayacaktır.
Ölüm maalesef sıralı değil. Onu kaybetmenin derin hüznü içindeyim. Allah gani rahmet etsin, onu çocuk cennetine koysun inşaallah.
ERTUĞRUL FINDIK
Yazdıkları yeterliliğe teşne çocuksuluğu hissettirir
Mevlana İdris yeterli bir insandı. Bunu alelade bir şey olarak söylemiyorum. En vahim krizlerin ortasında bile güzelliğinden feragat etmedi. Bile isteye yaptığı bir berbatlığa şahit olamazdınız. Mizacı buna müsaade etmiyordu. Berbatlığa teşne ortamlardan, olaylardan süratle uzaklaşır, çocuksulaşır ve apayrı bir alemin ortasına atardı kendini.
Mevlana İdris’in yazdıkları bende daima bu yeterliliğe teşne çocuksuluğu hissettirir. Çocuk Edebiyatının gelmiş geçmiş en büyük ustalarından biri olarak anılıyor. Yanlışsız. Ancak ben şahsen Mevlana İdris’in yazdığı hiçbir şeyi çocuklar ya da büyüklere özel yazdığını düşünmüyorum. Berbatlığın hudutlarından kaçıp düzgünlük çemberini inşa eden metinler okudum daima. Mesela bir arkadaş kümesinde, ortada dolaşan kelamın onu berbatlığın kıyısına bile götüreceğini hissetse; kendini kapatır, susar, duvarını örer ve berbatlığı yanına bile yaklaştırmazdı. Şiirlerini iyilikle okudum. Çocuğuma, onun masallarını okumayı iyilik ve eminlik hissiyle öğütledim. Onun hayatının civarında olmak herkese nazaran değildi, kolay bir insan değildi tahminen; lakin yazdıkları hem özgünlüğüyle hem de estirdiği iyilik rüzgarıyla eşine az rastlanır bir paha olarak tarihe geçti. Rahmet olsun.
