Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Yeni Şafak’a konuştu. Rusya’ya yönelik batı yaptırımları konusunda Türkiye’nin halinin değişmediğini söz eden Nebati, ABD Hazine Bakan Yardımcısı’nın imzasıyla TÜSİAD’a gönderilen mektubun aynısının MÜSİAD ve TOBB’a da gönderildiğini söyledi. Nebati’nin sorularımıza verdiği karşılıklar şöyle:
ABD Hazine Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo’nun Türk iş dünyası temsilcisi sivil toplum kuruluşlarına gönderdiği mektup standart mı? Mektubun içeriği kuruma nazaran farklı mı, içerik olarak kaç farklı mektuptan bahsedebiliriz?
Türkiye; Moskova ve Kiev ortasında kalıcı ve adil bir barışın sağlanması gayesiyle savaşın başladığı birinci günden bu yana ağır bir diplomasi trafiğini başarılı bir halde yürütüyor. Ülkemiz, bir taraftan savaşın müzakereler yoluyla sona erdirilmesi için ağır bir uğraş sarf ederken öbür taraftan ise bölgesel ve global meselelere tahlil üretmek maksadıyla çalışmalarına devam etmekte. Hem Ukrayna hem de Rusya ile derin ekonomik ve siyasi ilgilere sahip olan Türkiye, savaşın sonlandırılması için en çok uğraş eden ülkelerden biridir. Türkiye, pek çok kere tek taraflı yaptırımlara katılmadığına dikkat çekmiş fakat Rusya’nın da asla yaptırımları by-pas etmesine müsaade vermeyeceğini açık bir lisanla tabir etti.
YAPTIRIMLAR KONUSUNDAKİ TUTUMUMUZ HİÇ DEĞİŞMEDİ
ÜÇ STK’YA DA BİREBİR MEKTUP
Bahse husus mektuplar ise benzeri ve standart bir metin olarak 3 sivil toplum kuruluşuna (TÜSİAD, MÜSİAD ve TOBB) gönderilmiş ve içerikleri birebir. Rusya ve Ukrayna ortasında arabulucu pozisyonundaki tek ülke olan Türkiye, bölgedeki barış ve istikrarın teminatı olduğu üzere Avrupa Birliği’nin güç ve besin güvenliğinin tehlikeye düşmesini engelleyecek hayati bir role de sahiptir. NATO müttefikimiz Amerika Birleşik ABD’nin de bölgede; barışın hakim kılınması, besin ve güç güvenliğinin sağlanması için Türkiye’yi destekleyici adımlar atacağından kuşkumuz yok. Türkiye, global ticarette daha fazla hisse sahibi olmak için ilgili STK’larını ve gerçek bölüm temsilcilerini destekleyerek güçlü iş birliği içerisinde çalışmaya devam edecek.
Bankaların kredi faizlerinin yüksek seyrediyor olmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
20 Aralık 2021’den sonra piyasa ve siyaset faizlerinde uyumsuzluklar göründüğünde makro ihtiyati önlemler devreye alındı. Yüksek enflasyon ile karşılaştırıldığında ise kredi faizlerinin düşük tutulması sağlandı. Kredi riskini fiyatlamada en kıymetli belirleyicilerden birisi olan tahsili gecikmiş alacaklar oranı epeyce makul düzeylerde. Mevcut fonlama maliyetinin düzeyi de göz önüne alındığında kredi faizlerinin ilerleyen periyotlarda gerilemesini bekliyoruz. Ticari kredi faiz oranlarının daha makul bir düzeyde dengeleneceğini düşünüyoruz.
20 Ağustos’ta yayımlanan ticari kredi kullandırma asılları hakkındaki yönetmeliğin tesirlerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Üretimi, yatırımı ve istihdamı önceleyen Türkiye İktisat Modeli, kaynakların üretken alanlara aktarılmasını hedefliyor. Krediler enflasyonist baskı oluşturan ve makroekonomik istikrarları olumsuz etkileyen alanlara değil üretken alanlara aktarılıyor. Bu önlemlerin emeli, Türkiye İktisat Modelinin ruhuna uygun olarak gerçek dalın makul maliyetler ile finansmana erişimini sağıyor.
HAZİNE’NİN BORÇLANMA MALİYETİ YARI YARIYA AZALDI
2022 Hazine Finansman programında da açıkladığımız üzere, bu yıl milletlerarası sermaye piyasalarında gerçekleştireceğimiz tahvil ve kira sertifikası ihraçları aracılığıyla 11 milyar Dolar karşılığı dış finansman sağlamayı hedefliyoruz. Bu çerçevede, yılın birinci çeyreğinde gerçekleştirdiğimiz tahvil ve kira sertifikası ihraçlarıyla toplam 5 milyar Dolarlık dış finansman sağlamış olduk. Programın kalan kısmını tamamlamak üzere milletlerarası piyasalarda oluşabilecek borçlanma imkanlarını yakından takip ediyoruz.
Hazinemizin gerçekleştirdiği iç borçlanma süreçleri ile piyasadan epey yüksek bir finansman fiyatı muvaffakiyetle sağladı. Bu adımlar Hazine kasa mevcuduna değerli ölçüde katkı yaptı. Bu finansmanı sağlarken, bir yandan da Hazine borçlanma programı açısından 2022 yılında kıymetli kazanımlar elde ettik. 2021 yılı Ağustos ayından bu yana ihracına orta verilen 10 yıl vadeli TL cinsi sabit kuponlu senedin ihracına Mayıs ayında tekrar başladık. Bu senetlerin ihalelerdeki faizleri %23,9’lardan %13,2’lere kadar da geriledi.
GÜNDEMİMİZDE YENİ BİR YAPILANDIRMA YOK
Gecikmiş kamu alacaklarının tahsili için yeni bir yapılandırma yapmayı düşünüyor musunuz?
Hükümetlerimiz bugüne kadar günün şartlarının getirdiği sıkıntıların tahlili için her türlü önlemi almış, iktisadın daraldığı devirlerde, kamuya olan yükümlülüklerini yerine getirmede sıkıntı duruma düşen vatandaşlarımız için gerekli kolaylıkları sağladı. Yakın vakitte çıkarttığımız ve uygulaması hala devam eden yapılandırma kanunu olduğundan günümüzde yeni bir yapılandırma kanunu çıkartmayı düşünmüyoruz. Vatandaşlarımız bu tip söylentilere prestij etmemeli, yükümlülüklerini vaktinde yerine getirmeli.
Bütçe açığı maksatlarla uyumlu olacak
Bildiğiniz üzere yalnızca ülkemizde değil, global ölçekte yaşanmakta olan bir güç krizi ve aşikâr başlı tüm ekonomileri tesiri altına alan enflasyonist bir süreç kelam konusu. Bunun sonucunda güç ve üretim maliyetleri ile fiyatların yükseldiği bir süreçten geçiyoruz. Bu olumsuz süreçte, vatandaşlarımızın hanelerinde tükettiği doğal gaz ve elektriği daha ucuza kullanabilmelerini temin etmek hedefiyle bütçemizden çok kıymetli dayanaklar sağlıyoruz. Yılsonu bütçe açığının GSYH’ye oranı olan yüzde 3,5 gayemizde de rastgele bir sapma olmadığını vurgulamak isterim. Ocak-Temmuz devrine ait bütçe gerçekleşmeleri de bu öngörümüzü destekliyor. Yakın vakitte açıklayacağımız Orta Vadeli Programla da bütçe istikrarı beklentimizde rastgele bir olumsuzluk bulunmuyor.
Borçlanma vadesi ortalama 65 aya çıktı
Uygulanan siyasetler sayesinde borçlanmamızın ortalama vadesi 65 ay düzeyine yükseldi. Ortalama vadenin 2021 yılında 55 ay, evvelki yıllarda ise sırasıyla 37 ay ve 30 ay olduğu düşünüldüğünde, 2022’de borçlanma alanında uygulanan siyasetlerin ehemmiyeti daha rahat görülür. Temmuz ve Ağustos aylarında gerçekleştirilen 10 yıl vadeli kira sertifikası ihraçları da Hazine tarafından gerçekleştirilmiş en uzun vadeli TL cinsi sabit getirili kira sertifikası ihracı oldu. Temmuz ayında borçlanmanın ortalama vadesi 98 ay ile Hazine iç borçlanmasında görülen en uzun ortalama vadedir. Hazinemiz, açıkladığı borçlanma programı kapsamında ihalelerini başarılı biçimde yürütüyor. Bilhassa son devirdeki ihraçlarımıza yatırımcılardan epey yüksek ölçüde talep geliyor. Maliyetlerin de önemli biçimde gerilediğini görmekteyiz. Bu sayede, uzun vadeli, TL cinsi, sabit getirili senetlerin toplam borçlanmamız içerisindeki hissesi yüzde 50’ler düzeyine yükseldi.
TL mevduatının tamamı krediye dönüşüyor
Bankalarımız yüksek faal kalitesi ve güçlü sermaye yeterliliğine sahiptir. Buna karşılık yüzde 100’ün altındaki kredi mevduat oranında daha çok yabancı para kredi mevduat oranının düşük olması tesirli. Hakikaten Türk Lirası cinsinden kredi-mevduat oranına baktığımızda %120’ler civarında olduğunu görüyoruz. Yani, TL kredi ölçüsü TL mevduat ölçüsünün hayli üzerinde gerçekleşiyor. Son yıllarda, yabancı para kredilerdeki azalışta da yabancı para kredi kullandırımının makul kurallara bağlanmasının tesirli olduğunu kıymetlendiriyoruz.
