Türkiye’nin bu yılki Oscar adayı geçtiğimiz günlerde açıklandı. Adaylar ortasında çekişme de sürpriz de heyecan da pek yoktu fakat Kerr ortadan sıyrılarak aday gösterildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü ve Türkiye’deki meslek kuruluşları temsilcilerinden oluşan 16 kişilik heyet tarafından belirlenen aday sürpriz sayılabilir. En azından genel kitlenin pek de duyduğu bir isim değil. Çünkü Kerr, bir bağımsız imal. Yani yalnızca şenliklerde isminden kelam ettirdi. Esasen Oscar’daki yabancı lisan kategorisinde yarışan sinemalar genel olarak böyledir. Amerikan sinema sanayisini temsil eden Oscar’da Hollywood üretimleri yarışır, dünyanın başka ülkelerinin sinemaları ise yabancı lisanda sinema kategorisinde uzunluk gösterir. Bunun için de yılın belirli devrinde ülkeler aday adaylarını açıklar. Sonrasında Akademi seçici heyeti adayları birinci kısa listeye (9 film) indirir. En son ise son kısa liste (5 film) belirlenir. 1964’te Metin Erksan’ın Susuz Yaz sineması ile Oscar’a sinema göndermeye başlayan Türkiye, bugüne kadar hiç son listeye kalamadı. Nuri Bilge Ceylan’ın Üç Maymun’u 2008’de 9 sinemalık listeye kalmış fakat sonrasını getirememişti.
Her yıl bu vakitler gündemimiz Oscar olur. Çünkü sinema kesiminin en tanınan müsabakasıdır. Oscar’da rastgele bir biçimde yer almak da haberlerde birlikte anılmak da dünya çapında itibar sebebidir. Fekat Oscar, rastgele bir açıdan ülke sinemalarının güzel olduğunun tasdik edildiği yer değildir. Olamaz. Yalnızca Oscar değil, hiçbir tertibin o denli bir fonksiyonu yoktur. Tanınan olanın onay sistemi olarak görülmesi üzere Oscar da genel olarak sinema dünyasının onay merasimi olarak görülür. Lakin bunun yalnızca ABD sinema dalı için geçerli olduğunu unutmamak gerekir.
TEKERRÜR EDEN ÖYKÜ Mİ PROSEDÜR Mİ?
Gelelim aday adayımız olan Kerr filmine…
Tayfun Pirselimoğlu’nun yedinci uzun metraj sineması olan Kerr, bir yanıyla distopik bir cihanda fakat tam bilakis de çok tanıdık karakterler ya da nüanslar ile tarihin tekerrür ettiğinin göstergesi olarak beyaz perdeye çıkan bir imal. Direktör Pirselimoğlu, ressam ve edebiyatçı kimliği ile de tanınıyor. Zati Kerr de direktörün daha evvel yazdığı bir romandan uyarlama…
Filmin kıssası, çok tanıdık yerlerde anlamsızlaşan tanınmışlıkların, bir karakterin kendine yabancılaşması ve böylelikle tekerrüre materyal olması üzerine konseyi. Temel oğlan Can, babasının cenazesi için gittiği kasabada mana veremediği çok sayıda olay ortasında bulur kendini. Bir cinayete şahit olur, Can. Ve kasabalılarla kurumların Can’ın canına okuyan halleri ile kıssanın, yani suçlamanın, yani tekrarın kendisine yöneldiğini anladığında kaçmaya karar verir. Bunu başarıp başaramadığını anlatmak hakikat olmaz. Gerek de yok. Öykünün nereye vardığının bir ehemmiyeti yok. Çünkü anlatılan tekerrür, daha evvel çokça anlatılmışların tamamlayıcısı hüviyetinde. Direktör de bu tekrarın bir tekamüle yol açtığına inanıyor. Ve elbette burada sineması başkalarından ayıran noktalara bakmak gerekiyor.
Öncelikle hassas sinematografi ve sanat idaresi dikkat çekiyor. İnce işlenmiş yerler ve dokular çok çalışıldığını gösteriyor. Fakat bu hassasiyet yaşanmışlık hissini azaltan durumları da çıkarıyor. Birtakım yerler bu sinemaya ilişkin değilmiş üzere düşündürüyor. Başka taraftan karakterler, farklılıkları, absürt konular ve diyaloglar bir bütün olarak olayın/olayların garipliğine ve tekerrüre işaret etse de karafilm örneklerinden çok tanıdığımız mizansen ya da diyaloglar sahiciliği zedeliyor. Distopik de olsa kendi içinde inandırı olması gereken öykü ve sinemanın yumuşak karnı bilhassa gerçek olamayan kimi diyaloglar ve yaşamayan mekanlar…
KERR’İN OSCAR BAHTI NEDİR?
Oscar kelam konusu olduğunda daima söylediğimiz şeyi tekrar edelim; Oscar’da ödül almak bir muvaffakiyet fekat her şey değil. Oscar’a gidemeyen sinema ya da ülke sinemalarının berbat olduğu düşünülmemeli.
Kerr’e de bu zaviyeden bakarak Oscar seyahatinde muvaffakiyetler diliyoruz. Fakat şekil olarak Oscar’lık olmadığını söylemek gerek. Oscar ile hiç alakası olmayan stillerin vakit zaman uzunluk gösterdiği olmuyor mu? Oluyor şüphesiz. Lakin Kerr’in bu türlü bir durumu olacağını zannetmiyorum. Çünkü Oscar’da aday olacak ve ödül için uzunluk gösterecek 5 sinemanın, öncesinde dünyanın kıymetli şenliklerinden muvaffakiyet elde edip Hollywood’un kapısına dayanması gerekiyor.
Kerr, ülkemizde mükafatlar alıp yurt dışında birtakım değerli şenliklerde yarıştı lakin Oscar’da ses getirecek kadar değil.
