Rekabet Kurumu Lideri Birol Küle, yaptığı değerlendirmede, Rekabet Kurumunda soruşturmaları daha çok şikayet üzerinden başlatmaya itina gösterdiklerini söyledi.
Resen başlatılan soruşturma sayısının çok az olduğunu söz eden Küle, şikayetlerin evvel ilgili süzgeçten geçtiğini, sonra Konseye geldiğini bildirdi.
“İlk evvel ön araştırma başlatıyoruz. Konsey kararıyla yerinde inceleme yetkimiz var. Bu basamakta özel hayata katiyetle girmiyoruz. Yüksek teknoloji ekipman dayanağı ile inceleme yapan uzmanlarımız bu mevzuda eğitimli ve şuurlu. Yalnızca inceleme konusu araştırılıyor, özel hayatla ilgili hiçbir şey incelenmiyor. “
Küle, teknolojiye önemli yatırım yaptıklarını ve çok gelişmiş teknolojik aletleri sayesinde her türlü bağlantı platformuna erişebildiklerini tabir etti.
“Fiyat kontrolü yapmıyoruz”
Küle, bilhassa perakende soruşturmalarında kamuoyunda “Rekabet Heyeti fiyat kontrolü yapıyor” algısının ortaya çıktığına dikkati çekerek, “Biz fiyat kontrolü yapmıyoruz. Biz fiyat nasıl oluşuyor, ona bakıyoruz. Bizim için fiyatın oluşum süreci çok kıymetli. Yoksa bu fiyat düşüktür, yüksektir, bu türlü olmalıdır üzere müdahalemiz yok. Fiyatı birlikte belirlemeye yönelik bir irtibat var mı, birlikte arz belirleniyor mu, pazar paylaşımı var mı, hassas bilgiler paylaşılıyor mu? Bu ve gibisi uygulamalar varsa bizim alanımıza girer.” değerlendirmesinde bulundu.
Dünyada enflasyonist bir ortamın olduğunu söz eden Küle, bu durumdan Türkiye’nin de etkilendiğini söyledi. Küle, bu ortamda Rekabet Kurumu olarak üzerlerine düşen sorumluluğun şuurunda olduklarını ve var olan enflasyonun ne kadarının rekabet ihlallerinden kaynaklandığının kendilerini ilgilendirdiğini aktarırken, “Kim diyebilir ki enflasyonun tamamı maliyet enflasyonudur. Bunun içinde kesinlikle rekabet ihlalleri vardır. Biz bunla ilgili kendimizi sorumlu tutuyoruz.” diye konuştu.
Küle, perakende bölümünde organize pazarın çok sağlıklı bir yapıya sahip olmadığını belirterek kelamlarına şöyle devam etti:
“Organize pazarın içinde ağırlaşmanın dikkati cazip boyutta olması istikrarları bozuyor. Tüketiciler olarak yalnızca raftaki fiyata bakıyorsunuz lakin raftaki fiyatın ötesinde pazarda çok önemli hissesi olan büyük teşebbüslerin tedarikçilerle olan bağlarında alıcı gücünden kaynaklanan meseleler var. Hasebiyle sağlıklı bir iktisat için üretim tarafını güçlendirmek lazım. Lakin siz pazarda alıcı gücüne sahipseniz, o güç üreticinin sağlıklı büyümesine, gelişmesine, yatırım yapmasına da pürüz olabilirsiniz. Hasebiyle değerli pazar gücüne sahip olan teşebbüslerin bu güçlerinden kaynaklı olumsuz uygulamaları pazarda çok istikametli görebiliyoruz.”
Perakende kesimi ile ilgili soruşturmada topla-dağıt karteli kapsamında yine fiyat tespiti üzerine ağırlaştıklarını anlatan Küle, “‘Topla-dağıtta bir tedarikçi, teşebbüslerin birbirleriyle direkt bağı olmaksızın onların ortasındaki irtibatı sağlıyor. Fiyat geçişleri, promosyonlar, kampanyalar hatta indirimleri birlikte belirliyorlar. Bu da fiyatlar genel düzeyine üst taraflı bir ivme kazandırıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
“Uzlaşma talepleri reddedildi”
Küle, zincir marketlerle ilgili açılan iki soruşturmanın da konusunun birebir olduğunu belirterek, 5 zincir market ve 14 tedarikçi için açılan ikinci soruşturmada 3 teşebbüsün uzlaşma talebinde bulunduğunu söyledi.
Küle, bu teşebbüslerin, “İhlali kabul etmiyoruz lakin Rekabet Heyeti ile uzlaşmak istiyoruz.” demesi üzerine uzlaşma taleplerini reddedildiğini aktarırken, “Uzlaşma müracaatının ruhunda ihlali kabul etmek temel prensiptir.” dedi.
Perakende dalına yönelik 2. soruşturmada şu anda 3. yazılı savunmaları aldıklarını tabir eden Küle, en son kararın muhtemelen sonbahar aylarında verileceğini söyledi.
“Rakipler bilgi alışverişinde bulunamaz”
Küle, rakip firmaların hassas bilgi, geleceğe dair fiyat, üretim, teknolojik değişimle ilgili bilgi alışverişinde bulunamayacaklarını belirterek, bu türlü bir durumu asla affetmeyeceklerine dikkati çekti.
Firmaların birlikte hareket etmesinin piyasadaki yarışı engellediğini tabir eden Küle, “Bu durumda verimlilik düşer, inovasyon biter. İnovasyonun bitmesi iktisat için felakettir. Fiyatlar genel düzeyi üst istikametli hareket eder, kalite düşer, inovatif aksiyonlar alınamaz, tüketici refahı önemli ziyan görür. Münasebetiyle kartel bağlantıları; ülkenin kalkınma ve büyüme siyasetlerine çok büyük ziyan verir.” dedi.
Kurumun en çok dikkat ettiği konulardan birisinin pazar tarifi olduğunu söyleyen Küle, buradan hareketle hakim durumdaki teşebbüsün pazardaki uygulamalarını tahlil ettiklerini bildirdi.
Teşebbüsün hakim durumda olduğu pazardaki olumsuz yönelimlerine müdahale ettiklerini belirten Küle, “Pazarda çok sayıda firmanın olması ve pazar hisselerinin istikrarlı olarak dağılması bizim için son derece kıymetli. Örneğin ‘Yemek Sepeti’ soruşturmasından sonra pazara girişin önü açıldı. Yeni girişler ve aldığımız taahhütler ile pazar istikrara geldi.” tabirini kullandı.
“Devam eden 32 soruşturma var”
Başkan Küle, Rekabet Kurumunun bugüne kadar 394 soruşturma tamamladığını ve 32 soruşturmanın ise devam ettiğini bildirirken, “Tamamlanan 394 soruşturmanın altısı taahhüt ile sekiz soruşturma ise uzlaşma ile sonuçlandırıldı. 1999- 2022 yıllarında uygulanan idari para cezası ölçüsü 10 milyar 725 milyon 990 bin 278 lira oldu.” değerlendirmesinde bulundu.
