Dut, yaz mevsimini müjdeleyerek tatlandı. Hatta bir devir meyvesinden çok daha makbul sayılmış dut yaprakları. Çayından sarmasına bugün hâlâ kimi sofralara konuk olan dut yaprakları kadar kabuğu da kumaş ve kağıt üretiminde kullanılırmış. Hacı Bektaşı Veli’den, Ahmed Yesevi’ye bir çok evliya ile de anılan dut ağaçları, yeri gelmiş Aşık Veysel’e saz olmuş, Ankara’da, Çorum’da evliyalar “Dut Dede” ismiyle anılır olmuşlar. Kilimlere rahmeti sembolize etsin diye işlenen dut, kimi yörelerde düğün adetlerinde de kıymetli bir motif olarak hala yaşatılır.
BOL VİTAMİN İÇERİYOR
Anavatanı Asya olan dut, bol ölçüde potasyum içerir. Bilhassa kara dutlar çok uygun bir C vitamini kaynağıdırlar. Bunların yanında A vitamini, kalsiyum, protein ve lif içeren dut, yalnızca taze haliyle tüketilmiyor. Çok eski vakitlerden bu yana yöreden yöreye çeşit çeşit pestili, kurusu, kömesi, pekmezi de Anadolu sofralarını süslüyor. Kısa bir mevsimde bu nimetten bütün halleriyle faydalanmanın yolunu her zamanki maharetli elleriyle bulan bayanlarımız, dut kurusunun tozunu da yapıp helvalara dönüştürmüşler. Tijen İnaltog’un dut ile ilgili mükemmel yazısında anlattığı şahane lezzetler vardır. Bunlardan biri de Nihal Sevilmen’den aktarılan Erzincan’da yapılan eski bir dut tatlısı olan “dut kesmecesi”dir. İnaltog’un aktardığına nazaran; Erzincan’da kuru dutlar dibekte yeterlice dövüldükten sonra yeniden yeterlice dövülmüş ceviz içleriyle sıralı olarak bir siniye basılıp güneşte birkaç gün bekletilir.
İyice kurumuş olan cevizli dutlu karışım baklava dilimi halinde kesilip kışın yenmek üzere saklanırdı. Tekrar birebir çalışmada İnaltog, Divriği’de dut pekmezinin yarısı kadar pişmiş soğuk süt ek edilerek yapılan sütlü dut pekmezini uzun uzun anlatıyor. Anadolu’da bir besinin birbirinden farklı o kadar hoş halleri karşımıza çıkıyor ki, bu topraklardaki bayanların yeteneklerine, bereketli ellerine hayran kalmamak mümkün değil. Epey bereketli, lezzetli mutfaktan, bu güzel meyveyle yapılan yemeklerden kimileriyle bugünkü yazımızı sonlandıralım. Sağlıklı, memnun pazarlar dilerim.
Dut Helvası
MALZEMELER:
2 su bardağı dut pekmezi
1 su bardağı un
5 yemek kaşığı tereyağı
1 su bardağı su
1 su bardağı ceviz içi
YAPILIŞI:
Tereyağını eritelim, unu kokusu çıkıp rengi değişene kadar kısık ateşte kavuralım. Pekmez ve suyu karıştıralım. Kavrulan unun üzerine yavaş yavaş pekmezli suyu ek edelim, karıştıralım. Kıvam alınca tepsiye dökelim, soğutalım. Üzerine ceviz içi serpelim. Baklava dilimi formunda keserek servise alalım. Afiyet olsun.
Dut Yaprağı Sarması
MALZEMELER:
Yarım kilogram dut yaprağı
250 g. orta yağlı kıyma
400 g. pirinç
3 kuru soğan
2 yemek kaşığı tereyağı
2 yemek kaşığı
domates salçası
1 çay kaşığı karabiber
1 çay kaşığı tuz
1 çay kaşığı kırmızı biber
Yarım demet maydanoz
YAPILIŞI:
İnce, narin dut yapraklarını 5 dakika kaynar suya daldıralım ve çıkarıp soğutalım. Soğanı ince ince kıyalım, tereyağında yavaşça öldürelim. Maydanoz yapraklarını kıyalım. Kavurduğumuz soğanı kıyma, baharat, tuz ve maydanoz ile karıştırıp yoğuralım. Hazırladığımız içi dut yapraklarına yerleştirip
asma yaprağı üzere saralım. Sarılan dolmaları tencereye dizelim. Salça ve suyu karıştıralım, dolmaların iki parmak üstüne gelecek biçimde
ilave edelim. Üzerine bir kase vb tartı koyalım. Kısık ateşte 30-40 dakika pişirelim. Afiyet olsun.
