Ahmet Hamdi Tanpınar’a nazaran, eşyaların bizde bir hatırı vardır. “Eski şapkalarımız, ayakkabılarımız, elbiselerimiz gün geçtikçe bizden bir kesim olmazlar mı? Onları sık sık değiştirmek isteyişimiz de bu yüzden değil midir?” diye sorar Tanpınar… Vakitle bizim bir kesimimiz haline gelen eşyalarımız, bazen haddinden fazla mana barındırır. Veda etmek zorunda kaldığımız bir insanı, sonlandırdığımız bir alışkanlığı, hayatımızın bir devrine ilişkin anıları hatırlatan eşyalar, bazen taşınması güç bir yüke dönüşebiliyor.
Peki, ne tutabildiğimiz ne de atabildiğimiz bu eşyaları bağışlayabileceğimiz bir müze olsaydı?
Hayatlarının bir devrinde, bu güç ikilemle karşı karşıya kalmış Hırvatistanlı sanatçı çift, ayrılık travmasıyla başa çıkmanın, güzelleşmenin yolunu bir müze açmakta bulmuş… Hırvatistan’ın başşehri Zagreb’in geniş, tarihi sokakları ortasında, St. Marks kilisesinden, kentin kulesine gerçek inerken bir müze tabelası dikkati çekiyor: Museum of Broken Relationships (Bitmiş Alakalar Müzesi)… Bu orjinal tabela, kenti ziyarete gelen pek çok turist üzere bende de çabucak içeriye girme isteği uyandırıyor.
Bu küçük lakin manalı eşyalarla dolu müzede ilerledikçe öbür sürprizlerle de karşılaşıyorum. Lakin onca eşya ortasında en yürek burkanı İstanbul’dan gönderilen bir gelinlik oluyor. 2014 yılında tanışan çift, 2016 yazında düğün yapmak üzere hazırlıklara başlıyor. Maalesef, damat düğüne bir hafta kala, Atatürk Havalimanı’ndaki terör taarruzunda hayatını kaybediyor. “Ölmeden bir hafta evvel düğün öncesi fotoğraf çekimlerimizi yaptık… Gelinliğim onu hatırlamak istediğim günün en düzgün temsili” diyor gelinliği gönderen kişi notunda.
BÜTÜN AYRILIK KISSALARI ROMANTİK DEĞİL
Bütün ayrılık öyküleri sinemalardaki üzere romantik değil. Müzede şaşırtan nesneler de var. Mesela, birinci aşkının 27 yıldır sakladığı yara kabuğunu müzeye bağışlayan biri, üzerinde çokça düşünmeyi hak ediyor. Bir tarafıyla Masumiyet Müzesi’nin saplantılı aşığını hatırlatıyor. Müzeye Türkiye, Hırvatistan, Meksika ve ABD dahil dünyanın dört bir yanından gönderilen eşyaların hepsi eski sevgililerle, eşlerle ilgili değil. Kimileri ayrıldıkları, ayrılmak zorunda kaldıkları ya da boşandıkları eski aşklarını anarken, bazıları vefat eden yakınlarına, vedalaşmak zorunda kaldıkları bir kesimlerine ya da sonlandırdıkları bir alışkanlığa ağıt yakıyor. Örneğin, göğüs kanseri teşhisi konan ve ameliyatla göğüslerine veda etmek zorunda kalan bir bayan, müzeye iki adet sütyenini bağışlamış. Sıhhat meseleleri nedeniyle artık pizza yiyemeyen bir Amerikalı da pizza kutusunu bağışlamış. Yeniden oğlunu kaybeden bir annenin gönderdiği, üzeri notlarla dolu bir kapı da müzede sergilenenler ortasında.
Eski sevgililerin, bu üniversal fikri tam manasıyla kavramsallaştırmaları iki yıldan fazla sürüyor. Evvel 2006 yılında topladıkları eşyaları bir gemi konteynırında sergilemek üzere küçük bir adımla başlıyorlar. İki sanatçı, 2006’daki bu enstalasyonun, 2010 yılına gelindiğinde dünyanın dört bir yanında kalpleri fethedecek, binlerce insanın ziyaret edeceği müzeye dönüşeceğini ise bilmiyordu.
Hem acılar hem de sevinçler bir arada
