UĞUR DUYAN
Akaryakıt fiyatlarında Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile başlayan dalgalanma, kurdaki hareketliğin de tesiriyle devam ediyor. Lakin Türkiye’de gümrüksüz akaryakıt fiyatları 2005 yılından beri 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunun yürürlüğe girmesiyle en yakın erişilebilir piyasa olan CIF MED’de belirleniyor. Bu piyasada fiyatlar, akaryakıt ve motorin eserleri ile brent tipi ham petrol için yayımlanan fiyatlar takip edilerek rafineriler tarafından muhakkak bir sistemle oluşturuluyor. Gümrüksüz rafineri fiyatının üzerine ÖTV ve Güç Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) gelir hissesi eklendikten sonra KDV hariç rafineri satış fiyatı elde ediliyor.
TÜPRAŞ İŞLEDİKTEN SONRA VERGİLENDİRME YAPILIYOR
Türkiye’deki en büyük petrol rafineri kuruluşu olan TÜPRAŞ, ham petrolü alıp işledikten sonra akaryakıt, motorin ve başka akaryakıt fiyatlarını, dünya akaryakıt fiyatlarına bakıp ve bilhassa de İtalyan-Akdeniz piyasasında akaryakıt fiyatlarını baz alarak şekillendiriyor. TÜPRAŞ, günlük olarak belirlenen fiyatın üzerine 2,2 TL’lik ÖTV, sonra da ortaya çıkan fiyata yüzde 18 KDV ekliyor. EPDK hissesi, dağıtıcı firma ve bayi kârı ekleniyor. Buna nazaran, akaryakıtın rafineri maliyetine eklenen kâr ve vergilerle ortaya çıkan son fiyatın içinde devletin yüzde 30 dolayında bir vergilendirme hissesi var. Rafineri eserler dışında ithal edilen akaryakıt eserleri bu fiyatlara yanlışsız orantılı değişim gösteriyor.
TL/TON PARİTESİ DE DİKKATE ALINIYOR
Türkiye’de akaryakıt fiyatlamasında belirleyici etkenin global piyasalar olduğunu söyleyen Güç İktisadı Uzmanı Prof. Dr. Levent Aydın, “Akaryakıt fiyatlarındaki artış eğiliminde en değerli etken, İtalyan-Akdeniz piyasası dediğimiz CIF MED’de günlük yayınlanan akaryakıt fiyatlarıdır” dedi. Aydın, “Türkiye’de bu piyasalarda dolar/ton olarak belirlenen fiyatlar, yurtiçinde Merkez Bankası tarafından açıklanan döviz satış kuru üzerinden TL’ye çevrilmiş olan fiyatı dikkate alınıyor” dedi.
YASA GEREĞİ AKDENİZ PİYASASI BAZ ALINMALI
