15. yüzyılda Edirneli boya ustaları tarafından elde edildikten sonra 1740’lı yıllarda Fransa’da üretilmeye başlanan Edirne kırmızısı, Trakya Üniversitesi ve Kiğılı’nın iş birliğinde tekrar hayat buluyor. 1700’lü yıllarda Osmanlı İmparatorluğu saraylarının çabucak hemen her köşesinde kullanılan ve ünü Avrupa’ya kadar yayılınca devrin padişahı tarafından hazırlanan fermanda formül bilgilerinin paylaşılması yasaklanan, akabinde da casusluk olaylarına husus olmuş.
Uluslaraarası literatürde “Rouge d’Andrinople” olarak anılan, 18 ve 19. yüzyıllarda dünyayı kasıp kavuran, Avrupalı sanayicilerin tabiriyle sırrının çözülmesi mecburilik haline gelen Edirne kırmızısı; sırdan bilime, zanaattan endüstriye, atölyelerden global pazarlara taşınan tarihi ve kültürel bir bedelimiz aslında. Bu kapsamda geçtiğimiz günlerde Kiğılı’nın Edirne kırmızısı ile tasarladığı özel koleksiyonu sergilendi ve Trakya Üniversitesi tarafından “Edirne Kırmızısı Hasat Şenliği” düzenlendi. Uğrunda çokça emek ve paranın harcandığı, sırrını çözene mükafatların verildiği bu süper renk, Trakya Üniversitesi’nin bilimsel çalışmaları ile eski ihtişamlı günlerine döndü ve büyüleyici kıssasıyla tarih sahnesindeki yerini bir daha hiç kaybetmemek üzere tekrar aldı.
OSMANLI KUMAŞ KESİMİNDE ÖNCÜ
15. yüzyıldan günümüze uzanan geçmişiyle masallara husus olan öyküsüyle, bir renkten daha fazlası Edirne kırmızısı. Padişah fermanıyla formülü asırlar evvel yasaklanan ve efsane renge ulaşmak için casuslukların bile yapıldığı bu renk, yaklaşık 10 yıl evvel Trakya Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Orkun Akman’ın Amerika’da Fransızca yazılmış bir kitabın kapağında “Muhteşem Edirne Kırmızısı” yazılı bir kitabı görmesi üzerine yine gün yüzüne çıkmış ve Trakya Üniversitesi tarafından tekrardan günümüze kazandırılmış. Kitapta, 1800’lü yıllarda saraya gelen sefirlerin, kumaşlara hayran kaldığını, büyüleyici bir kırmızıdan bahsettiğini ve bu rengi elde edebilmek için çok uğraştıklarını görüyoruz. O devir kumaş bölümünde Osmanlı çok ileri ve Avrupa’da ise Osmanlı kumaşlarını giymek bir ayrıcalıkmış. Osmanlı hanedanlığı dahil olmak üzere tarih boyunca tüm kraliyet ailelerinin giydiği kıyafetlere bu görkemli kırmızı rengi, rubia tinctorum isimli özel bir bitkinin köklerinden elde edilen doğal boya veriyor. Hatta o denli büyüleyici bir renk ki, Fransa Sarayı’nda dahi Edirne kırmızısı olarak olarak isimlendirdiğimiz kırmızı kök boya yüzyıllar uzunluğu kullanılmış. Avrupalılar bilhassa Edirne kırmızısını giymek için çok önemli çabalar vermiş.
Edirne’de gerçekleştirilen rubia tinctorum bitki hasadından sonra elde edilen Edirne kırmızısı artık giysi eşyalarında da kullanılacak. Türkiye’nin öncü erkek giysi markası Kiğılı’nın iş birliği içerisinde atılacak adımlarla, Edirne kırmızısı renginde mevcut olan şal, atkı, mendil ve kravatın yanı sıra tasarım süreci tamamlanmış olan yağmurluk, hafif mont, yelek, sweatshirt ve tişörtten oluşan yeni eserler üretilecek. Koleksiyondaki modüller 2023 İlkbahar-Yaz döneminde satışa sunulacak. Ayrıyeten Edirne kırmızısının giysilerin yanı sıra kozmetik eserlerde ve kimi sığı eserlerde boya hususu olarak kullanılabilecek. Ayrıyeten efsane renk sanayi eserlerinde ve günlük oyuncakların üretiminde de kullanılabilecek.
