Batı’nın Rusya’ya uyguladığı yaptırımların başında finans sistemini tıkamak geliyor. Rus bankalarının birçoklarını memleketler arası ödeme sisteminden (swift) çıkran ABD ve Avrupa ülkeleri, kendileri için hayati değer taşıyan alanlardaki alışverişi ise yaptırım kapsamı dışında tuttukları bankalar aracılığıyla yapmayı sürdürüyorlar. Bu ikircikli hali sergilemekten çekinmeyen ABD ve Avrupa ülkeleri, Türkiye’nin Rusya ile ilgilerine burnunu sokmaktan geri durmuyor. Türk iş dünyasına yönelik yaptırım tehditlerini sürdüren ABD, son olarak Rusya’nın ulusal kart markası Mir logolu kartları kullandıran 5 Türk bankasını amaç aldı.
FINANCIAL TIMES ÜZERİNDEN TEHDİT
İngiliz gazetesi Financial Times; ABD ve AB’nin Rusya yaptırımları konusunda Türkiye’ye baskıyı artırmaya hazırlandığı” tehdidini ortaya attı. Avrupa Birliği’nin telaşlarını Türk yetkililere direkt iletmek için bir heyet hazırladığını yazan gazetenin haberinde, ABD’nin Rusya’nın mahallî ödeme sistemi Mir’e entegre olan Türk bankalarına odaklandığı ileri sürüldü. Haberde “usulsüz mali işlem” savını ortaya atan İngiliz gazete, bu savını rastgele bir açık kaynağa dayandıramadı.
MIR KART TÜRKİYE’DE 3,5 YILDIR KULLANILIYOR
Rus turistlerin Türkiye’yi ziyaretlerinde alışverişlerini kolaylaştırmak için birçok Türk bankası, Mayıs 2019’dan beri Mir logolu kartların kullanımına müsaade veriyor. ATM’lerden para çekme ve üye iş yerlerinin poz aygıtlarından ödeme yapma üzere kolaylıklar sağlayan uygulamayı birinci olarak Ziraat Bankası başlattı. Ziraat Bankası; iş birliğini resmi olarak Ağustos 2019’da duyurdu. Vakıfbank ise Aralık 2020’de Mir logolu kartları kullandırma konusunda iş birliğine vardı. Akabinde da Halk Bankası, İş Bankası ve Denizbank Mir logolu kartları kullandırmaya başladı.
MIR KART SAHİPLERİ HANGİ SÜREÇLERİ YAPABİLİYOR?
Rusya Ulusal Ödeme Sistemi Mir logolu kartı olan Rus yahut diğer milletten müşteriler, Türkiye’deki mutabakatlı bankaların ATM’lerinden nakit TL çekebiliyor ve ilgili 5 bankanın mutabakatlı olduğu işyerlerinde alışveriş yaptıklarında poz aygıtı üzerinden kartla ödeme yapabiliyorlar. Sistem, Mir logolu bankomat kartının tarifli olduğu cari hesaptan ödeme yapma imkânı da veriyor.
DOLAR VE AVRO DEVRE DIŞI
İlgili kart sahipleri, Türkiye’deki banka ATM’lerinden nakit parayı dolar yahut avro olarak çekemiyorlar. Hem yapılan süreçler hem de nakit çekme süreci, TL-Ruble dönüşümü aslına nazaran yapılıyor. Mir logolu kartla yapılan süreçlerin dönüşümünde temel alınan TL ve Ruble takası ise Türkiye’de yerleşik ilgili banka üzerinden yapılıyor. Kartın kullanıma başlanmasından ödeme sürecinin cari periyot sonundaki tamamlanmasına kadarki basamakların hiçbirinde dolar yahut avro kullanılmadığı halde batılı ülkelerin bu mevzuyu yaptırım tehdidi olarak kullanması dikkat çekiyor.
TÜRKİYE’NIN TUTUMU YILLARDIR DEĞİŞMEDİ
Türkiye’nin yaptırımlar konusundaki hali yıllardır değişmedi. Yalnızca Birleşmiş Milletler tarafından alınan yaptırım kararlarını uygulama siyaseti güden Türkiye, ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları konusunda sergilediği hali, batının Ukrayna savaşının akabinde Rusya’ya karşı aldığı yaptırım kararları karşısında da sergiliyor.
BÜYÜK KULLANIM KAMU BANKALARINDA
Geçen hafta ortaya atılan Mir kart yaptırımı argümanının akabinde İş Bankası ve Denizbank, önlemli davranmayı tercih etti ve Mir kart kullanımını askıya aldığını duyurdu. Lakin Mir kart kullanıcılarının büyük kısmının tercih ettiği üç kamu bankası, (Ziraat, Halk ve Vakıf) uygulamayı sürdürüyor.
5’İ DE TÜRKİYE’DE KULLANILIYOR
Türkiye’deki kredi kartları ve bankomat kartlarında yüklü olarak Visa ve Mastercard kullanılıyor. Fakat bu iki logonun yanında milyonlarca müşteri cüzdanında Türkiye’nin ulusal ödeme sistemi TROY, Çin’in geliştirdiği UnuonPay ve Rusya Ulusal Kartlı Ödeme Kuruluşu (NSPK)’nın geliştirdiği Mir logolu kartlar var.
100 MİLYONU AŞKIN KULLANICISI VAR
Mir kartlar; Türkiye, Güney Kore, Vietnam, Özbekistan, Beyaz Rusya, Kırgızistan, Tacikistan, Kazakistan, Ermenistan, Güney Osetya ve Abhazya’de kullanılıyor. Kartlar, 150’den fazla bankanın verdiği 100 milyonu aşkın kartının yanı sıra 260 bankanın üye iş yerlerinde ve ATM’lerinde kabul ediliyor.
RUS TURİSTLER İÇİN BÜYÜK KOLAYLIK
YAPTIRIMLARA YANIT OLARAK GELİŞTİRİLDİ
Mir ödeme sistemi, Rusya Merkez Bankası’nın bir iştiraki olan Ulusal Kartlı Ödeme Sistemi (NSPK) tarafından birinci kere 2000 yılında gündeme getirildi. Kırım’ın ilhakının akabinde Batı’nın uyguladığı finansal yaptırımları aşmak için Rusya, 2014 yılında kartın teknolojik geliştirmeleri tamamladı. Mir logolu birinci banka kartı Aralık 2015’te Gazprombank tarafından basıldı. Akabinde Rusya’da aktif yerli ve yabancı bankalar Mir markalı kartları müşterilerine sundu. Kart şimdilik 11 ülke ve bölgede kullanılsa da Rusya Merkez Bankası, Mir kartlarının kabul edildiği ülke sayısını 2025’te 20’ye ve 2030’da da 35’e çıkarmayı hedefliyor.
