Milyonlarca yıl evvel bir köpekbalığının okyanus tabanına düşen dişi, bugün gereksinim duyduğumuz pak güç kaynağının karşılığı olabilir mi? Binlerce yıl içinde deniz suyundaki minerallerle dönüşen bu diş, günümüzde dünyamızın gereksinim duyduğu pahalı metalleri üzerinde barındırıyor. Kobalt, bakır, demir, nikel ve manganez başta olmak üzere eser ölçüde lityum ve yitriyum üzere az metal elementleriyle kaplanmış patates büyüklüğünde fosil modülleri yüzlerce metre derinlikte, okyanusun tabanında kilometrekarelerce alana yayılmış halde duruyor.
New York Times gazetesinde geçen hafta yayımlanan bir haber, bu pahalı “maden küpleri” için gözlerden uzak okyanusların tabanında yürütülen paylaşım uğraşını gözler önüne serdi.
BEREKETLİ NODÜL YATAKLARI
Dev maden şirketleri, Pasifik bölgesindeki milletlerarası sularda “kayalaşmış pil” diye tanımladıkları milyarlarca ton olarak hesaplanan “Nodülleri” çıkarmak için kendilerine verilecek yeşil ışığı bekliyor. Bu nodüllerin bulunduğu değerli bölgelerden biri Clarion-Clipperton bölgesi. Memleketler arası Denizyatağı Kurumu yetkisi altındaki bu bölge şimdiden birtakım devletler tarafından parsellenmiş durumda. Pasifik Okyanusu tabanında kilometrelerce kare genişlikte bir alana yayılmış bu bölgede yürütülecek madencilik faaliyetinin, global güç gayretinde istikrarları değiştirebileceği hesaplanıyor.
Artan fosil yakıt kullanımının iklim krizini derinleştirmesi karşısında bu nodüllerin oyun değiştiren bir rol oynayabileceği bedellendiriliyor. Orta Amerika’nın Pasifik kıyısı açıklarında bulunan Clarion-Clipperton dışında Hint Okyanusunda ve Japonya açıklarında da bereketli nodül yatakları bulunuyor.
MİLYONLARCA CANLININ EVİ
Bu bereketli güç kaynaklarını elde etmenin önünde “ufak” bir mahzur bulunuyor. Milyonlarca yıldır bu nodülleri kendi meskenlerine dönüştüren deniz yatağı canlıları. Birbirinden bedelli metalleri ve ender elementleri taşıyan bu maden kaynağını çıkarmak için tahminen de milyonlarca canlıyı barındıran bir ekosistemin yok edilmesi gerekiyor. Batılı ülkelerin ve şirketlerin, Afrika, Orta Doğu ve Güney Amerika’da altın ve öbür pahalı varlıklar için yaptıkları da hafızamızda. Umalım ki bu sefer farklı olsun lakin kanlı tarih aksisini söylüyor.
Uçak değil tren kullan PSG!
Rusya vanaları kapattı ve Avrupa ülkeleri her alanda güç tasarrufu önlemlerini hayata geçirmek için birbirleriyle yarışa başladı. Mahpus cezasından ekonomik yaptırımlara kadar birçok önleyici önleme yönelik tartışmalar havada uçuşuyor. Elbette kışın elektriksiz ve doğal gazsız kalınabileceğine yönelik huzursuz edici beklenti toplumsal psikolojiyi de etkiliyor. Beşerler yalnızca kendilerinin değil bu yükü toplumun tüm kısımlarının başta da zenginlerin paylaşmasını istiyor. İşte bu beklentinin son kurbanı dünyaca ünlü Fransız futbol kulübü Paris Saint Germain oldu. Paris’e yalnızca 380 km uzaklıktaki Nantes kentine deplasman maçı için uçakla seyahat eden kulüp, Fransız Devlet Demiryolları (SNCF) CEO’su Alain Krakovitch’in Twitter’dan yansısıyla karşılaştı.
Attığı tweette, Paris-Nantes ortasının Fransızların ünlü TGV süratli treniyle 2 saatten az sürdüğünü belirten yetkili yansısına ek olarak kulübe bir teklif de götürdü. Teklifte, kulübün seçeceği bir TGV trenini, gereksinimlerine nazaran dizayn ederek hizmete sunulabileceği ve böylelikle inançlı, süratli, konforlu ve tabiat dostu bir ulaşımın sağlanacağı savunuldu. Geçtiğimiz günlerde PSG’nin dünya yıldızı Messi de özel uçak kullanımı nedeniyle etraf aktivistleri tarafından maksat alınmıştı. Messi’nin özel uçağıyla yaptığı seyahatlerin, sıradan bir Fransızın 150 yılda harcayacağı karbon salınımını yalnızca bir yılda gerçekleştirdiği reaksiyonu gösterilmişti. Bakalım Katar Havayollarının forma sponsoru olduğu PSG, TGV’yi tercih edecek mi?
Snap’te Maori isyanı
Akıllı telefonlar, gelişmiş kameralar ve toplumsal medyanın eserlerinden biri de imgemizi istediğimiz formda değiştirmemize imkan sağlayan “filtreler”. Tanınan toplumsal medya uygulamalarından Snapchat’in başı, bu türlü bir filtre nedeniyle kaygıya girdi. Yeni Zelanda’nın yerli halkı Maorilerin alamet-i farikası olan yüz dövmelerinin, Snapchat’te filtre olarak kullanılmaya ve paylaşılmaya başladığını farketmesiyle büyük bir reaksiyon dalgası oluştu. Maori yerlilerini, meşhur savaş danslarından hatırlıyoruz. Yeni Zelanda ulusal kadroları her maç öncesi bu dansı yaparak global çapta büyük sempati toplamış durumda. Bahse dönecek olursak, yüz dövmeleri Maori halkı için kutsal nitelik taşıdığı ve her dövme sahibinin kimliğinin ayrılmaz modülü olması, reaksiyonun arkasında yatan neden. Amerikalı toplumsal medya platformu haklı reaksiyona kayıtsız kalmadı ve filtrenin kullanımını engelledi. Sanırım toplumsal medya platformu, Maori savaşçılarının dansı sona erdirmesinden çekindi.
Siyahiysen çiçek sulama
Kendisini hâlâ çekinmeden dünyanın en demokratik ülkesi diye sunan ABD’den gün geçmiyor ki yerleşik ırkçı yapı ve uygulamaya ait bir haber gelmesin. Geçen hafta Associated Press haber ajansı, mayıs ayında gerçekleşen bir ırkçılık olayının anatomisini yayınladı. Alabama eyaletinin Childersburg kentinde gerçekleşen olayda, bir siyahi adamın “aracıyla” sahipleri beyaz olan bir konutun önünde “şüpheli” hareketlerde bulunduğuna yönelik 911’e ihbarda bulunuluyor. İhbara karşı çabucak harekete geçen kent polisi, belirtilen noktaya vardığında elinde su hortumu çiçekleri sulayan orta yaşlarda siyahi bir adamla karşılaşıyor. Elbette polis bu beyaz mahallede çiçekleri sulayan siyahiye çabucak kuşkulu muamelesinde bulunuyor. Alabama maddelerine nazaran kabahat işletmesinden şüphenilen şahıslara yöneltilen uygulamayla kimliğini açıklaması isteniyor. Elindeki hortumla şaşkınlığını gizleyemez siyahi adam kendisinin “Rahip Jennings” olduğunu ve çabucak sokağın karşısında oturduğunu ve komşuları yokken, onların bahçesine baktığını, bahsedilen aracın da komşularına ilişkin olduğunu söylüyor. Lakin Amerikan polisi siyahi bir kişinin yaptığı açıklamayı kâfi görmüyor ve karşıt kelepçeyle Rahip Jennings’i gözaltına alıyor. Rahip Jennings hatasız yere gözaltına alınsa da daha evvel yaşanan George Floyd’un öldürülmesi ve misal olayları düşünerek direnmeyi seçmediğini söylüyor. Her ne kadar “yanlış anlaşılma” sonradan tatlıya bağlansa da Rahip Jennings canını kurtardığı için şanslı olduğunu düşünüyor olsa gerek. ABD’de siyahiysen, çiçek sularken dahi iki sefer düşünmek lazım!
Geleceğe elektrikli dönüş
Benim üzere çocukluğunu 1980’lerde geçirmiş bir nesildenseniz, o devir hayallerimizi şu iki arabadan birinin süslediğini hatırlarsınız. Bunlardan biri, Kara Şimşek dizisindeki “Kit” isimli Pontiac TransAm model arabaydı. Başkası de Michael J. Fox’un vakit seyahati yapan Marty Mcfly isimli karakteri canlandırdığı “Geleceğe Dönüş” serisinde kullandığı Dolerean DMC 12 model kapıları üste açılır (kanatlı) arabaydı. İşte Marty Mcfly’ın arabası trende uyarak elektriklendi.
Amerika merkezli firma geçtiğimiz günlerde yeni modelin duyurusunu yaptı. Yalnızca dış görünüşüyle dahi hayli futuristik bir dizayna sahip olan DeLorean Alpha5 ile marka adeta boyut atlamış. Tam elektrikli olarak 2024’te piyasaya sürülmesi beklenen araba, üretici firma tarafından sinema üçlemesine bir göndermede bulunarak, vakit seyahati için gereken suratı referans aldı ve yeni modelden yalnızca 88 tane üreteceğini açıkladı. Araç 88 mile (141,6 km) ise yalnızca 4,3 saniyede ulaşabiliyor. Geleceğe elektrikli dönüş de böylesi bir sürat canavarıyla olsa gerek.
Yılan yolu!
Her yıl bu vakitler ABD’de kimileri bir ısırığıyla öldürücü yılanların göçü yaşanıyor. Illinois eyaletindeki bu göç sırasında, yılanların rastgele bir tehlikeyle karşı karşıya kalmaması için 345 numaralı orman yolu 1 Eylül-30 Ekim tarihleri ortasında araç trafiğine kapatılıyor. Uygulamayla “Yılan Yolu” ismini alan göç merkezinin üzerindeki otoban bahar aylarında da misal biçimde kapatılıyor. Böylelikle farklı çeşitlerde ve cinslerde binlerce yılan yolun karşısına rahatlıkla geçebiliyor. Deri renginizden ötürü potansiyel hatalı görüldüğünüz bir ülkede derisini her yıl değiştiren bir canlı cinsine verilen pahanın taşıdığını ironiyi ise siz bedelli okuyucularımıza bırakıyorum.
