Uzun müddettir siyasi istikrarsızlığın pençesindeki Irak’ta, Şii dini ve siyasi başkan Mukteda es-Sadr’ın siyaseti bırakma kararı sonrası tansiyon süratle yükseldi. Sadr destekçileri ile rakip Şii kümeler bir sefer daha karşı karşıya geldi. Pazartesi günü toplumsal medya hesabından açıklama yapan Sadr, “Siyasi işleri bıraktığımı ve siyasetten büsbütün çekildiğimi ilan ediyorum” demiş, bu kararın çabucak akabinde destekçileri, başşehir Bağdat’taki Cumhurbaşkanlığı Sarayı ve hükümet binasını basmıştı. Daha sonra Sadr Grubu’nun rakibi İran dayanaklı Şii Uyum Çerçevesi taraftarlarının da sokağa çıkmasıyla ortalık savaş alanına döndü. Sadr’a bağlı Seraya es-Selam güçleri ile İran dayanaklı Haşdi Şabi milisleri ortasında dün öğlen vakitlerine kadar süren çatışmalarda, en az 30 kişinin hayatını kaybettiği ve 700’den fazla kişinin yaralandığı bildirildi. Dün öğlenden sonra kameraların karşısına geçen Sadr, yaşanan hadiselerden hüzün duyduğunu belirterek, sokakta çatışan destekçilerinden bir saat içinde meskenlerine dönmelerini istedi.
Irak’ın “yolsuzluklar ve şiddete” sahne olduğunu tabir eden Şii başkan, “Yaşanan çatışmalardan ötürü Irak halkından özür dilerim. Bu ihtilal barışçıl olmaktan çıktığı için ihtilal değildir, buna ihtilal diyemem. Batsın bu türlü devrim” sözlerini kullandı. Sadr’ın ‘eve dönün’ daveti sonrası taraftarları süratle meydanları boşaltırken, evvelki gün ilan edilen sokağa çıkma yasağı da kaldırıldı. Uzmanlar, Sadr’ın 2013’ten bu yana 9 defa siyasetten çekileceğini duyurduğunu fakat daha sonra geri döndüğünü kaydediyor. Şii kümeler ortasında yaşanan olayların, tarafların pastadan hisse kapma uğraşı olduğu ve Sadr’ın güç gösterisi yaptığı belirtiliyor.
ÇARPIK SİYASAL SİSTEM
Irak’taki son gelişmeleri gazetemize kıymetlendiren Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serhat Erkmen, çatışmanın ana sebebinin, seçimden bu yana güçlü bir hükûmet kurulamaması olduğunu söyledi. Irak’ta ABD işgalinden sonra tahsis edilen siyasal sistemdeki çarpıklığın bütün bu krizlere sebep olduğunu belirten Erkmen, “Bu çarpık sistem yüzünden istikrarlı ve uzun vadeli bir idare kurulamıyor. Her seçim sonrası bu stil bir kriz yaşanıyor” dedi. Daha evvelki çatışmaların iktidara talip olanlarla sahip olanlar ortasında yaşandığını tabir eden Erkmen, şu anda ise iktidar ortaklarının kendi içinde çatıştığını, yani yaşananların pastadan hisse alma uğraşı olduğunu lisana getirdi. Erkmen, çatışmaların uzun vakte yayılması ve engellenemez boyuta ulaşması durumunda en makus senaryo olan bölünmenin gündeme geleceğini, bunun da bölgeye önemli yansımaları olacağını kaydetti.
SADR GÜÇ GÖSTERİSİ YAPIYOR
ORSAM (Ortadoğu Araştırmaları Merkezi) Irak Uzmanı Mehmet Alaca da Sadr’ın hareketlerinin ‘güç gösterisi’ olduğunu tabir etti. Irak’ta Ekim 2021’de yapılan genel seçimlerde Sadr Grubu’nun 329 sandalyeli Meclis’in birinci partisi olduğunu lakin hükûmeti kurmakta başarılı olamadığını hatırlatan Alaca, bunun üzerine Şii başkanın haziran ayında 75 milletvekilini istifa ettirerek parlamentodan çekildiğini belirtti. Alaca, Sadr’ın bu halde “Ben istediğim vakit siyaseti dondururum, istediğim vakit yürütürüm” iletisi verdiğini kaydetti. Irak’ta hem bürokraside hem de güvenlik sisteminde aktif olan Sadr ailesinin, tıpkı vakitte çok güçlü bir milis gücü bulunduğunu söyleyen ORSAM Araştırmacısı; son olayların akabinde Şii siyasetçinin yaptığı ‘kan dökülmesinden ötürü üzgünüm’ açıklamasının da yeniden bir bildiri olduğunu ve Sadr’ın rakiplerine “Bir barış olacaksa bunu ben yaparım” formunda gözdağı verdiğini belirtti.
TARAFLAR ORTASI HEGEMONYA SAVAŞI
Çatışmaların, 2003’teki işgalden bugüne gelen süreç içerisinde gitgide ayrışan Şiiler içindeki bölünmelerden kaynaklandığını belirten ORSAM Irak Çalışmaları Uzmanı Feyzullah Tuna Aygün, Sadr milletvekillerinin istifası sonrası ülkenin içinde bulunduğu krizin çok daha açmaza gerçek gittiğini söz etti. Bir tarafta İran dayanaklı aktörler yer alırken, öbür yanda daha çok Iraklı kimliği ve Irak Şiiliğini ön plana alan Sadr Hareketi’nin bulunduğunu söyleyen Aygün, tarafların birbiri üzerinde hegemonya kurma gayreti içinde olduğunu, bunun da mevcut çatışmaları körüklediğini lisana getirdi. ORSAM Araştırmacısı Aygün, geçmişten bu yana rakip Şii kümelerin birbiriyle çatışması ve bölünerek bugünkü yapılaşmanın ortaya çıkması hasebiyle aktörler ortasında çok kemikleşmiş sıkıntılar olduğunu, bu sebeple de ülkenin belirsizliğe sürüklendiğini kaydetti.
