Muhtemel bir mutabakatla ilgili milletvekillerinin sorularını yanıtlayan Abdullahiyan ile Bakıri, müzakere sürecine ait bir raporu da milletvekillerine sundu.
Toplantıya ait açıklama yapan Meclis Ulusal Güvenlik Komitesi Ebulfazl Emuyi, son haftalarda nükleer müzakereler sürecinde ilerleme kaydedildiğini ve bu sebeple milletvekillerinin bilgilendirilmesi hedefiyle üst seviye hükümet yetkililerinin de iştirakiyle Mecliste kapalı kapılar gerisinde değerli bir toplantı gerçekleştirildiğini belirtti.
Muhtemel bir mutabakat için kilit noktanın İran ulusunun ekonomik çıkarlarının garanti altına alınması olduğunu kaydeden Emuyi, “İran’ın dış ticaretinin önündeki mahzurlar ve petrol satışına yönelik yasa dışı kısıtlamalar kaldırılmalıdır. Vatandaşlarımızın ekonomik gereksinimlerini karşılamak için petrol satışlarından elde edilen kaynaklara da erişmeliyiz.” diye konuştu.
‘İran’ın yaptırımların kaldırıldığını doğrulayabilmesi için çeşitli tedbirler alınması gerekiyor’
Emuyi, 2015’te varılan lakin ABD’nin tek taraflı çekildiği nükleer muahedeye işaret ederek, şöyle devam etti:
“Anlaşmanın eksikliklerinden biri de doğrulama konusuydu. İran’ın taahhütleri Ajans (Uluslararası Atom Gücü Ajansı) tarafından doğrulandı lakin öteki tarafın yaptırımları kaldırma taahhütleri doğrulanmadı. Bu yüzden hem yaptırımların kaldırıldığının doğrulanması için bir vakit çerçevesinin göz önünde bulundurulması hem de İran’ın yaptırımların kaldırıldığını doğrulayabilmesi için çeşitli tedbirler alınması gerekiyor.”
Meclis Ulusal Güvenlik Komitesi Lider Yardımcısı Abbas Muktedayi ise Nisan 2021’den bu yana devam eden müzakere sürecinin artık sona erdiğini söyledi.
Muktedayi, “Müzakereler sona erdi, mutabakat süreci ise devam ediyor. Toplantıda, İran’ın muahedeye ait siyasi kararını aldığı ABD’nin siyasi kararını vermesi gerektiği kararlaştırıldı.” dedi.
Toplantıya ait konuşan Meclis Toplumsal Komitesi Lider Vekili Veli İsmali ise “Sunulan rapor, mevcut müzakere heyetinin evvelki hükümetin müzakere heyetine kıyasla daha güçlü ve mantıklı bir müzakere süreci yürüttüğünü gösteriyor.” değerlendirmesinde bulundu.
İsmaili, “Müzakere heyetine tam yetki verildi. Varılacak mümkün bir mutabakatın Mecliste onaylanmasına gerek yok.” tabirlerini kullandı.
İran’ın son muahede taslağına karşılık verdiğini artık ABD’nin kararını beklediklerini söyleyen İsmaili, “İran’ın muahedeye ait sunduğu teklife gerçek kararla, uygun karşılığı vermeliler.” sözlerini kullandı.
İran ile nükleer mutabakat ve müzakere süreci
İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya (5 1) ortasında 2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran’ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve kontrol altına alındığı bir mutabakat imzalanmıştı. Washington, eski Lider Donald Trump devrinde, 2018’de mutabakattan tek taraflı çekilerek İran’a tekrar yaptırım uygulamaya başlayınca Tahran da mutabakattaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmuş ve yine yüksek seviyede uranyum zenginleştirme faaliyetlerine başlamıştı.
Anlaşmanın tekrar uygulanmasını sağlama ve ABD’nin mutabakata dönüşü için Nisan 2021’den beri Avrupa Birliğinin (AB) koordinatörlüğünde Viyana’da yapılan müzakereler sonucunda ortaya çıkan sonuncu metin İran, ABD ve başka iştirakçilere gönderilmişti. Tahran ve Washington idareleri de AB’nin sunduğu yeni tahlil tekliflerini olumlu karşıladıklarını ilan etmişti.
Washington, Tahran’ın mutabakattaki taahhütlerine geri dönmesini, İran ise mutabakattan ayrılan taraf olarak öncelikle ABD’nin mutabakata dönerek tüm yaptırımları kaldırmasını ve mutabakattan tekrar ayrılmayacağına dair teminat vermesini talep ediyor. İran ayrıyeten son muahede için nükleer programıyla ilgili milletlerarası “siyasi soruşturmaların” kapatılmasını istiyor.
Son olarak ABD’nin Wall Street Journal gazetesi, 11 Ağustos’ta ismi açıklanmayan Avrupalı diplomatlara dayandırdığı haberinde, AB’nin, görüşmelerdeki tıkanıklığı aşmak için İran’ın geçmişteki nükleer faaliyetlerine ait BM soruşturmasını kapatmayı amaçlayan bir öneriyi Tahran’a sunduğunu yazmıştı.
Nükleer muahede her zamankinden daha yakın
İran, müzakerelerin koordinatörü AB tarafından sunulan ve nükleer müzakerelerde kesin yol haritası olarak kabul edilen muahede taslağına ait görüşlerini dün AB’ye iletmişti.
İran müzakere heyetinin danışmanı Muhammed Marandi ise dün toplumsal medyadaki değerlendirmesinde, “Viyana’daki müzakerelerde tahlil bekleyen problemlerin aşılmasının sıkıntı olmadığını ve nükleer muahedeye her zamankinden daha yakın olduklarını” belirtmişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price ise evvelki gün yaptığı açıklamada, metne karşılık vereceklerini belirterek, “Kapsamlı Ortak Aksiyon Planı ile ahenk için karşılıklı bir getiri elde etmenin tek yolu, İran’ın mutabakat kapsamını aşan kabul edilemez taleplerden vazgeçmesi. Biz bu talepleri uzun vakittir ‘konu dışı’ olarak nitelendiriyoruz.” demişti.
