Türk sineması, 2005 sonrası önemli bir yükselişe geçti. Politik ve sosyo-kültürel dönüşümle birlikte sinema kesimi de uzun süren sakinlik sonrası canlandı ve üretim çoğaldı. O denli ki, 2005’te bir yılda toplam 5-10 sinema yapılırken, 2019’da bu sayı 165’e kadar çıktı. İzleyici sayıları da tıpkı oranda yükseldi. Salgın süreci öncesinde Türkiye’de 1 yılda satılan bilet sayısı 70 milyonu aştı. Ve bu hasılatların büyük kısmı yerli sinemalardan sağlandı. Türkiye, Avrupa’da yerli sinemaların gişede en çok yer tuttuğu ülke haline geldi.
Sinema kesiminin içinde bulunduğu durum bilgilerle ele alındığında enteresan sonuçlar ortaya çıkıyor. İstanbul Ticaret Odası (İTO) son 15 yıldır bunu yapıyor. 5 yıllık aralıklarla “Türkiye’de Sinema Endüstrisi” raporları hazırlıyor. Geçtiğimiz günlerde 2016-2020 ortasını kapsayan periyoda ilişkin rapor açıklandı. Bir kitap haline getirilen rapora bakıldığında çok değerli bilgiler ve değerlendirmeler göze çarpıyor. Sizin için raporu inceledik ve kimi konuların altını çizdik.
5 YILDA 1739 SİNEMA GÖSTERİLDİ
Rapora nazaran 2016-2020 yılları ortasında Türkiye sinemalarında toplam 1739 sinema gösterildi. Bunların 1092’si yabancı, 647’si ise yerli imal. Sinema sayısında yerli üretimler düşük görünse de izleyici noktasında durum tam aykırısı. Türk sinema tarihinin en hareketli devirlerinden birini oluşturan bu vakit diliminde yerli sinemaların izlenme oranları yüzde 60’tan aşağı düşmedi. Ve yıllara nazaran Avrupa’nın kıymetli merkezleri ile kıyaslandığında yıl içinde en çok izlenen sinemalar daima Türk sineması olurken, İngiltere, İtalya, Fransa üzere yerlerde çoklukla Tenet, 1917 üzere Hollywood üretimleri başkan durumda görünüyor. 2016-2020 ortasında Türkiye’de en çok izlenen sinemalar ise Müslüm, Yedinci Koğuştaki Mucize, Eltilerin Savaşı, Recep İvedik 5 oldu. Yalnızca 2021’de Türkiye’de en çok izlenen sinema Örümcek Adam: Dönüş Yok dikkat çekiyor. O da salgın sebebiyle yerli sinema bölümünün yaşadığı sakinliğin sonucu olarak yorumlanabilir.
2022’DE YÜZDE 600 ARTIŞ
lmişken 2022’deki son durumu da biz ekleyelim…
38 haftalık datalara nazaran 2022, salgın devri öncesine dönüş sinyali veriyor. Çünkü bilet satış sayılarında 2021’e nazaran yüzde yüzde 600 civarı artış var. Evvelki yıl birebir devirde 3 milyon 600 bin bilet satılırken, 2022’de şu ana kadar 27 milyon kişi sinemada film izledi. Hasılattaki artışsa yüzde 900 civarı… 84 milyon TL’den 840 milyon TL’ye yükseliş kelam konusu…
SİNEMA SALONU SAYISI ÇOK YETERSİZ
Türkiye’deki sinema salonu sayısı da rapordaki datalara yansıdı. 2019’da 2826 olan salon sayısı 2020’de 2698 olarak belirlendi. Bilhassa salgının sinema kesimine tesirini de düşünürsek salon ve seyirci sayısının Türkiye üzere potansiyeli olan bir ülke için kâfi olmadığı aşikar. ABD’de yaklaşık 40 bin sinema salonu olduğunu düşünüp nüfusa oranlarsak, ülkemizde en az 5 bin sinema salonu olması gerektiği görülür.
dar gösterilen yahut gösterilmesine müsaade edilen sinemalar de kıymetli bir nokta. Çünkü sinema dalının uzun yıllardır en kıymetli sorunu “dağıtım”. Yani çekilen bir sinemanın sinema salonlarında gösterilebilmesi. Çok izlenme garantisi olmayan sinemaların ağır salonları bırakın ücra salonlarda bile kendisine güç yer bulduğunu biliyoruz. Haliyle, salon sayısının az olması ticari olmayan üretimlerin izleyici ile buluşma ihtimalini daha da azaltıyor.
DİZİLERİN BÜTÇESİ 1-5 MİLYON TL ARASI
Raporda dizi bölümü ile ilgili de değerli bilgiler mevcut. 2016-2020 ortasında Türkiye’de “televizyon-dizi” bölümünde toplam 248 yerli dizi üretilmiş. Bu tarihteki dizilerin ortalama kısım başı bütçesi ise 1-5 milyon TL ortasında değişiyor. Türk dizilerinin yurtdışı pazarındaki gücü de raporda yer aldı. Sık sık haber ve yorum konusu olan bu problemde salgın sürecinin tesiri ile 2021 ve 2022 datalarının olumsuz etkilendiğini kestirim etmek sıkıntı değil. 2022 sonu ve 2023 prestiji ile de hareketlenme olduğu biliniyor.
REKLAM PASTASI DİJİTALİN ELİNDE
Reklam pastasına dair göstergeler de değerli. Rapora nazaran Türkiye’de reklam gelirlerinden en çok hissesi alan bölüm televizyon, sonrasında dijital mecralar geliyor. Sinema ise en son sırada. Dijital mecralar son birkaç yılda reklam pastasından en büyük hissesi almaya başlarken sinemanın hissesinde çok da değişiklik olmuyor.
