17 Kasım 1993’te askeri darbeyle vazifeye gelen Abacha, ülkenin en çok yolsuzluk yapan başkanı olarak biliniyor.
Ülkeyi yönettiği periyotta birçok insan hakları ihlaliyle suçlanan Abacha hakkında, eski Kongo Demokratik Cumhuriyeti Devlet Lideri Mobutu Sese Seko’ya söylendiği üzere Afrika’nın “en açgözlü diktatörü” yakıştırması yapılıyor.
Abacha, 8 Haziran 1998’de devlet başkanlığı sarayında kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti lakin vefatı kimi çevrelerce “şüpheli” olarak değerlendirildi, zehirlendiği sav edildi.
Paraları rüşvet ve yolsuzluk yollarıyla kaçırıldı
Siyasi analist Abubakar Dan-Juma Birnewa, yaptığı açıklamada, Abacha’nın para kaçırmak için başvurduğu tekniklerin değişik olduğunu belirterek “Abacha, danışmanına bir güvenlik meselesini çözmek için kendisine para talebi sunmasını emrediyor. Abacha, bu talebi onayladıktan sonra Nijerya Merkez Bankasından çekilen paraların büyük kısmını kendi meskenine göndertiyor.” dedi.
Birnewa, Abacha’nın arkadaşlarına gayriresmi yollarla verdiği kontratlardan kazanılan paraları zimmetine geçirdiği ve yabancı şirketlerden ülkede işlerini yürütmelerine müsaade vermek için rüşvet istediğini de söyledi.
Bu yollarla üç yıl boyunca para kaçırıldığını anlatan Birnewa, Abacha’nın bu paraları harcamadan hayatını kaybettiğini ve vefatından sonra çalınan paraların tespit edilmeye başlandığını tabir etti.
Birnewa, Abacha’nın vefatından sonra ailesinin tuttuğu 750 milyon doların tespit edildiğini, bir yıl sonra da yabancı bankalarda olduğu düşünülen zimmetine geçirdiği paraların iadesi için yardım istendiğini anlattı.
24 yılda Abacha’nın çaldığı paralardan 3,6 milyar dolardan fazlası tespit edildi
1998’den bu yana Abacha’nın çaldığı paralardan 3,6 milyar dolardan fazla kısmı iade edildi.
Abacha’nın hayatını kaybetmesinin akabinde 1998’de Devlet Lideri General Abdulsalam Abubakar’ın devrinde Abacha ailesinin tuttuğu 750 milyon dolar meblağında nakit paraya el konuldu.
Nijerya hükümeti 1999’de Abacha’nın çaldığı paraların büyük kısmının İsviçre ve Amerika üzere ülkelerde tutulduğunu belirledi ve 2000’de İsviçre’den 64 milyon doları geri alabildi.
Ülkede 2002’de periyodun Devlet Lideri Olusegun Obasanjo’nun, Abacha ailesiyle imzaladığı mutabakat kapsamında çalınan paralardan 1,2 milyar dolar devletin denetimine geçti.
2003’te İngiltere’nin güneyindeki özerk Jersey Adası’nda Abacha’nın kaçırdığı paralardan 160 milyon doları tespit edildi lakin hükümet paranın 149 milyon dolarını alabildiğini açıkladı. Birebir yıl, İsviçre 88 milyon dolar daha Nijerya’ya iade etti.
Nijerya, 2005’te Abacha’nın paralarından periyodun Maliye Bakanı Ngozi Okonja Iweala öncülüğünde 461,3 milyon dolar ve 2006 yılında da 44,1 milyon doları İsviçre’den aldı.
Nijerya Maliye Bakanlığı, 2014’te Lihtenştayn’ın 227 milyon doları iade ettiğini açıkladı. Ülkede daha evvel iade edilen paraların devrin hükümet yetkilileri tarafından “kendi zimmetlerine geçirildiği” tezi üzerine, 2018’de İsviçre’nin tekrar yaptığı 322 milyon dolarlık iade Dünya Bankasının belirlediği kurallara tabi tutuldu.
ABD ise 2020’de Abacha’nın çaldığı paraların ülkede üç büyük projeyi yürütmek için kullanılması koşuluyla Nijerya hükümetine 311,7 milyon dolar iade etti. ABD, son olarak geçen ay, ülkeye 23 milyon dolar iade edeceğini duyurdu
