ARİF AY
Yavuz Sultan Selim büyük devletimizin dokuzuncu padişahıdır Babası II Bayezit in sancak beyefendisi demetevler Escort olarak bulunduğu Amasya da 10 Ekim 1470 de dünyaya gelir Çocukluğunun bir kısmı İstanbul da dedesi Fatih Sultan Mehmed in himayesinde geçer ve dedesinden aldığı terbiye yanında Kur an ı otele gelen Escort Kerim tefsir hadis ve fıkıh dersleriyle birlikte fen bilimleri de öğrenir Arapça ve Farsçayı anadili üzere bilir Son derece zeki ve derin fikirli olan Yavuz Sultan Selim spora ve şiire balgat Escort düşkündür Cet binmede güreş tutmada ok atmada kılıç kullanmada son derece beceriklidir Ayrıyeten âlâ bir satranç ustasıdır Vaktin âlimlerinden mutasavvıf Mevlânâ Abdülhalim hazretlerinin derslerine devam eder Edebiyatla tarihle ilgilenir Vali olarak atandığı Trabzon da ilim ve sanat meclisleri oluşturur ve bu meclislere şairleri âlimleri tarihçileri davet eder Kemalpaşazâde Revanî Sücudî İshak Çelebi Cafer Çelebi Taliî Güvahî Fehmî Sürurî Nihalî üzere şair ve tarihçileri seferlerinde yanında götürür
Osmanlı hanedanının en kültürlü padişahlarından biri olan Yavuz Sultan Selim geceleri üç dört saat uyur ve vaktinin büyük bir kısmını okuyarak yazarak geçirir
1512 de tahta çıkan Yavuz Sultan Selim in tek bir ideali vardır o da İslâm birliğini oluşturarak tüm İslâm devletlerini bir bayrak altında toplamaktır Yavuz Selim sekiz yıllık hükümdarlığı müddetinde Osmanlı devletinin topraklarını üç katına yakın genişletmiştir Mısır ı fethederek hilâfet makamını İstanbul a taşımıştır İstanbul a gelen Mısır âlimleri ve Osmanlı âlimleri hilâfeti Ayasofya Camii nde düzenlenen bir merasimle Yavuz Sultan Selim e resmen devrederler O Cuma günü minbere çıkan Abbasi halifesi hilâfeti Yavuz Sultan Selim e devrettiğini bildirir ve sırtından çıkardığı hil atı padişaha giydirirken Hâkimu l Haremeyni ş şerîfeyn sizsiniz der Yavuz Sultan Selim hâkim sözcüğünü hâdim le değiştirir ve Hâdimu l Haremeyni ş Şerîfeyn Mekke nin ve Medine nin koruyucusu ve hizmetçisiyim der
ŞAİRLİĞİYLE DE ÜNLÜDÜR
Dünyayı bir padişaha yetmeyecek kadar küçük gören Yavuz Selim cihangirliği kadar şairliğiyle de ünlüdür Prof Dr Mehmet Fatih Köksal Savaşta Yavuz Şiirde Selim Muhit Kitap Ocak 2022 isimli kitabında Yavuz Sultan Selim in Türkçe şiirlerini bir ortaya getirmiştir Yavuz Sultan Selim in Türkçe şiir yazmadığı tezlerine bir karşılık niteliği taşıyan emek mahsulü bir kitap bu Köksal Hoca Yavuz Sultan Selim in hayatı hakkında özet bir bilgi verdikten sonra Türkçe Şiirler Meselesi başlığı altında Yavuz Selim in Türkçe şiir yazmadığını Şu arâ yı vilâyet i Rûmdan ondan gayrı kimesne Fârsî dîvân tedvin idmedi ve şi r i Türkîyi terk idüp ol üsluba gitmedi kelamlarıyla söz eden Latifî bu eleştirel kelamlarına rağmen Yavuz Selim in az sayıda Türkçe şiirlerinin olduğunu kabul etse de bilinen pek çok şiirinin öbür şairlere ilişkin olduğu görüşündedir
Mehmet Fatih Köksal Sehî nin Yavuz Selim in Türkçe şiir yazmadığına dair görüşünün vakit içinde çok tesirli olduğu anlaşılıyor O denli ki bu görüş bugün de yaygın olarak kararını sürdürmektedir diyerek Yavuz Selim in Türkçe şiirinin bulunmadığı biçimindeki görüşlerin kaynağının Sehî Beyefendi olduğunu vurgular
Âşık Çelebi Yavuz Selim in Türkçe şiirleriyle değil Farsça yazdığı şiirlerle şöhret bulduğu görüşündedir Türkçe şiiri bulunup bulunmadığı konusunda görüş beyan etmez
Kınalızâde de onun Türkçe şiiri bulunup bulunmadığına dair yorum yapmaz lakin verdiği örneklerin hepsi Farsçadır diyen Mehmet Fatih Köksal Riyazî Selîm i Evvel in başka bütün şiir örneklerini Farsça şiirlerden verirken Bu matla ı Turkî de onlara nisbet olunur kayd ı ihtiyatlıyla Latifî nin de yapıtına aldığı şu beyti kaydeder
Ben yatam lâyık mı ol karşımda ayağın çeşide
Serv i nâzım din ben öldükde namâzım kılsın
Gelibolulu Âli den Solakzâde Hemdemî Ziya Paşa Şemseddin Sami Bursalı Mehmet Tahir Ali Nihat Tarlan Tayyarezâde Cet Ali Nureddin Reşat Ekrem Koçu Hilmi Yücebaş Enver Behnan Şapolyo Rüştü Şardağ Mutafa İsen Coşkun Ak Saadettin Kaplan a pek çok araştırmacı ve bilim beşerinin hazırladıkları yapıtlarda ve antolojilerde Yavuz un Türkçe şiirler yer almıştır
Ayrıyeten M Hüsrev Subaşı nın Yavuz Sultan Selîm in Türkçe Şiirleri ve Yavuz Sultan Selîm in Türkçe Şiirlerine Yapılan Nazireler isimli çalışmasına da değinen Mehmet Fatih Köksal Yavuz un Türkçe şiirleri sorununa Edirneli Nazmî nin Mecma u n Nezâ ir inde yer alan beş bendlik murabbaından hareketle eğilmeye başladık Birinci çıkış noktamız hâliyle şiir mecmuaları oldu Kimi cönklerde de onun şiirlerini bulduk Binden fazla şiir mecmuası ve cönk taradık derken bu kitabın nasıl ağır bir emek sonucu ortaya çıktığını da göstermiş oluyor
YAVUZ UN DİVAN I
Yavuz Sultan Selim in Farsça Divan ı üzerine yapılan çalışmalara da yer veren Köksal birinci olarak 1888 1889 yılında Hüseyin Hüsnü tarafından Dîvân ı Yavuz Sultan Selim isimli çalışmanın tam metninin 1904 de Alman imparatoru II Wilhelm in buyruğuyla Berlin de basıldığını belirtir
İkinci yapıtın Pir Vasfî nin Bârika isimli yapıtı olduğu bilgisini verir Manastırlı Ahmet Efendi de ö 1898 Selim in Farsça divanından 106 manzumeyi çevirip şerh ederek yapıtına Dest âvîz i Dâniş ismini vermiştir Ayrıyeten Bedri Mermutlu da Yavuz Sultan Selim in Farsça Divan ını tıpkı basımıyla birlikte Türkçeye çevirerek 2021 de yayımlamıştır
Ali Nihat Tarlan Farsça Divan nın Berlin baskısını temel alarak 1946 yılında Türkçeye çevirir Tarlan Birçoğunun günlük hadiseler üzerine yazıldığı hissedilen bu şiirler incelenirse aşka karşı ne derecede aciz ve zebun olduğu görülür diyerek bu değerlendirmesiyle Selim in divanını bir cümlede özetlemiş olur
Mehmet Fatih Köksal Yavuz Sultan Selim in Farsça ve Türkçe şiirlerini üç başlık altında tasnif eder
Âşıkane şiirler 2 Sufiyane dervişane şiirler 3 Şahane şiirler
Şîrler pençe i kahrımda olurken lerzân
Beni bir gözleri âhûya zebûn etdi felek
Mısralarının Farsça Divan ındaki Selim Şah ı ile âşık Selim i yansıtan örnekler olarak gösterilir Selimî nin elimizdeki Türkçe şiirleri Farsça şiirlerine nazaran çok azdır Buna karşın onun Türkçe şiirlerinde hayatın daha çok içinde olduğunu diğer bir sözle kanlı canlı Yavuz u Türkçe şiirlerinde daha besbelli bir biçimde görebildiğimizi vurgulamak gerekir Farsça şiirleri bize onun hayatı ve etrafıyla ilgili somut işaretleri vermekte ketum iken az sayıdaki Türkçe şiirlerinde hem Şah Selim i hem insan Selim i daha bariz görürüz diyen Mehmet Fatih Köksal kitabın sonuna Yavuzun Türkçe şiirleriyle birlikte Farsça şiirlerinden de örnekler ekler
Çihangir şairin bir murabba örneğiyle yazıyı tamamlarken Mehmet Fatih Köksal Hocayı da bu pahalı çalışmasından ötürü tebrik ederiz
