Yıllardır DNA’nın tamir sistemi üzerinde çalışan Nobel Ödüllü bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar, Beyin Tümörü için de kıymetli bir araştırmaya imza attı.
Ekibiyle birlikte EdU isimli molekülü kullanarak DNA hasarının nasıl onarıldığını araştıran Prof. Dr. Sancar’ın bu çalışması ile birlikte beyin tümörü olan bir hastada hudut hücrelerine ziyan vermeden tümörü öldüren ilaçlar geliştirmenin yolu açılacak. Bu çalışma tedavisi epeyce sıkıntı olan gliablastoma isimli beyin tümörü için değerli bir umut ışığı. Araştırma yayına kabul görürken, Amerika’nın değerli bilimsel yayınlarından biri olan PNAS isimli mecmuanın birinci sayısında yayınlanması bekleniyor.
‘BÖYLE BİR TESİR BEKLEMİYORDUK’
Cumhuriyet gazetesinden Orhan Bursalı’ya açıklamalar yapan Prof. Dr. Aziz Sancar, şunları söyledi: “EdU molekülü, sağlam DNA’da, güya DNA hasara uğramış üzere tesir yapıyor ve tamir düzeneğini harekete geçiriyordu! Bu türlü bir tesir beklemiyorduk! Sebebini araştırdık. Bozulmamış sağlam hücrelerin bulunduğu besi ortamına EdU molekülü koyduk ve baktık ki hücre tamir düzeneğini çalıştırarak bu molekülü durmadan kesip çıkartıyor. Çıkarılan molekül hür kalınca tekrar genoma giriyor, hücre onu tekrar kesip dışarı atıyor ve kör döngü bu türlü devam ediyor. Sonunda EdU ile başa çıkamayan hücre ölüyor (apoptoz).
EdU molekülünün orta derecede zehirleyici tesiri (toksik) olduğu biliniyordu. Fakat bu tesirin düzeneği bir sırdı. Artık burada hücreyi kesin nasıl öldürdüğünü çözdük. Daha evvel EdU’nun Kanser hücrelerini öldürdüğüne dair ispatlar vardı, lakin garip bir biçimde, hiç kimse bu sonuçları takip etmedi. Artık bile laboratuvarlarda binlerce biliminsanı DNA’yı incelemek için EdU’yu kullanıyor, fakat bu molekülün DNA’da hasar yaratarak öldürücü tesir yaptığını bilmiyor.”
EN AGRESİF TÜMÖRLERDEN BİRİ
Glioblastoma ismi verilen beyin tümörleri en agresif tümörlerden biri. Gliablastomaya yakalanan bir hastanın ortalama ömrü tedaviye karşın 15 ay. Yaklaşık 100 bin beşerde 1 görülürken, son yıllarda bu oran 100 binde 3.25’e kadar çıktı. Nüfusun yaşlanması, hava kirliliği, maruz kalınan ağır metaller ve eskiye oranla teşhis imkanlarının da gelişmesi bu hususta etken. Glioblastoma yakalanan hastaların yalnızca yüzde 5’i, 5 yıl hayatta kalabiliyor. Avrupa, Kuzey Amerika’da daha fazla görülen hastalık, erkeklerde de bayanlara oranla daha fazla görülüyor.
Hastanın tedaviye karşın ömrünün az olmasının nedeni ise beyindeki ‘kan beyin bariyeri’ denilen bariyerden şu anda kullanılan kemoterapi ilaçlarının geçememesi ve tesir edememesi. Prof. Dr. Sancar’ın buluşu ile EdU molekül kullanılarak nöronlara yani hudutlara ziyan vermeden beyin kanserinin öldürülebileceği düşünülüyor. Bunun nedeni ise tümörlerin DNA sentezi yaparken beyin hücrelerinin yapmaması. Beyin hücreleri DNA sentezi yapmadığı yani çoğalmadığı için de EdU molekülünün gayesinde olmuyorlar.
