Şiirlerden, müziklerden, romanlardan, öykülerden, türkülerden en çok bir tren geçer nedense. Bİr veda sahnesi de bir kavuşma anı da yeni bir kente gelen yabancıyı da en hoş tren istasyonları anlatır. Şiirle kol kola yol alan trende bu kere yerli ve yabancı 14 şair İstanbul’dan Ankara’ya hakikat bir kara trenle seyahat yaptı. Geçtiğimiz sekiz saatlik bu seyahatte biz de şairlerle birlikteydik. Sazların çaldığı, türkülerin okunduğu, şiir atölyelerinin yapıldığı, şiirlerin okunduğu bu uzun ve unutulmayacak seyahatte şairlere edebiyata meraklı lise ve üniversitede eğitim gören 100’e yakın öğrenci eşlik etti. Başşehir Kültür Yolu Şenliği aktiflikleri çerçevesinde hareket eden Şiir Sınırları Treni Ankara’da yeniden bir küme şair tarafından karşılandı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları iş birliğiyle hazırlanarak İstanbul’dan yola çıkan trenin son durağı Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Ada Ankara’da gerçekleştirilen karşılama programı oldu. Şiirin Müsaadeden başlıklı aktiflik çerçevesinde küratörlüğünü Mehmet Lütfi Şen’in yaptığı Ankara Kitapları Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası (CEO) Ada Salonu’nda açıldı. İki günlük programda şairleri ağırlayan Şiir Çizgisi Treni’nde doğal olarak Ankara ve İstanbul kentlerine dair hayli muhabbet döndü.
Yahya Kemal’in “Ankara’nın en hoş tarafı İstanbul’a dönüşüdür” kelamı bu seyahatte da bir defa daha yad edilince şairler ortasında bugünün İstanbul ve Ankara kentleri de doğal olarak karşılaştırıldı. Biz de bu tartışmalardan yola çıkarak trendeki şairlere sorduk: İstanbul’a giderken sizin için bu kenti özel kılan nedir? Ankara’ya giderken bu kenti özel kılan nedir? İşte aldığımız yanıtlar:
Adnan Özer: Ankara bunalınca kaçıp sığındığım şehir
Ankara’ya gitmek bana daima heyecan veriyor. Bunun sebebi de tahminen birinci defa gittiğim büyük kentin Ankara olmasından kaynaklanıyor. Babam tren yolu memuruydu. Tren yola çalışanlarının ve ailelerinin her yıl fiyatsız olarak belirli bir limitte seyahat yapma hakları olurdu. Ortaokul yıllarında ailemden habersiz trene binip Ankara’ya gitmiş, ayakkabılarım su çekinceye ve üşüyene dek sokaklarında dolaşmış sonra o halde akrabalarımın konutunu bulup gitmiştim. Bu tek başıma yaptığım birinci tren seyahatini unutamam. Ankara’da hiç yaşamadım lakin İstanbul’da yaşadığım yıllarda da sık sık Ankara’ya kaçtım. Benim için Ankara nefes almak için kaçtığım bir kent oldu daima hayatımda. En sevdiğim de baharda Ankara’dır. Ankara’da şiir yazmadım lakin dönüşümde şiir yazdım. İstanbul’a dönmek ise daha çok iş gücü hatırlattığı için doğrusu İstanbul’a dönmenin benim için pek hoş tarafı yok. Fakat şunu da söyleyeyim ki İstanbul’dan farklı kalınca 10 gün sonra burnumda tüten bir kenttir.
Belki 20 gün sonra yeniden iş güçten ötürü kent tekrar boğacak fakat tekrar de İstanbul’dan başka kalınca özlemeden edemezsin. İstanbul’da en çok özlediğim ise sur içidir. İş güç olmasa ve şöyle İstanbul’un Kocamustafapaşa’dan başlayıp Eyüpsultan’a kadar dolaşsam derim ve bu eski kentin sokaklarında kaybolmayı çok severim. Benim için öncelik İstanbul’un Tarihi Yarımadası’dır. Boğaziçi sonra gelir. Bu seferde da kendi projemle İsatnbul’dan Ankara’ya gelmek ise çok hoş bir histi. Benim üzere pek çok arkadaş uzun yıllardır kara trene hiç binmemiş. Bu manada hepimiz için nostalji oldu ve herkes çok memnun oldu. Trende atölye çalışması yapmak zordu lakin hoş oldu. Şairlerde bu cins bir tren seyahatini şair Mayakovski daha evvel yapmış ve tabi daha uzun bir seyahat yaparak ülkeyi dolaşmış. Ben daha evvel İstanbul’da kent sınırları şiir okumaları yapıyordum. Bu sefer de bunu trene taşıdık. En hoş reaksiyon de gençlerden geldi. Trendeki öğrenciler biz çok keyifli olduk diyerek teşekkür ettiler.
Aykut Kelebek: İstanbul kültür sanatın başkentidir
Cengiz Orakçı: Ankara’yı dostlar özel kılsa da ruhim İstanbul’da
Bir kenti bize özel kılan çoklukla içindeki insanlardır diye düşünüyorum. Orada sevdiklerimiz, dostlarımız, arkadaşlarımız yaşıyorsa o kent bizim için farklı bir manaya sahiptir. O kente giderken sevdiklerinize kavuşacağınızı bilerek gidersiniz, heyecanınız onları göreceğiniz içindir. Ankara’nın benim için daha çok bu türlü bir manası var. Orada yaşayan kıymetli dostlarımın ve oğlumun olması Ankara’yı bana özel kılıyor. İstanbul’a gelirken ise daha farklı bir histir yaşadığım. Özel olan kentin kendisidir. İstanbul’dur değerli olan, ruhundaki o çekim gücüdür. İstanbul’a kavuşmanın heyecanıyla gelirim her seferinde. “Nice revnaklı şehirler” olsa da dünyada “efsunlu hoşlukları yaratan” İstanbul’dur benim için. Eski ruh asaletini ve çekim gücünü çok kaybetmiş olsa bile tekrar de öyledir. Ruhumun İstanbul’da sonsuza gerçek açılan bir ufuk penceresi bulacağını bilerek dönerim İstanbul’a.
Ömer Fazilet: Ankara, İstanbul’dan kaçırılmış bir hoşun yaşlılık günleri gibidir
Ercan Yılmaz: Tren ve şiir iç içeyse nereye gidildiğinin kıymeti yoktur
Trenin bir şiirin en uzun dizesi olduğunu düşünürüm. Altı vagondan oluşan bir mısra-ı berceste. Bir dizenin içinde seyahat yapmak şiire dahil olmak demekti. Ankara’ya bir manada nûr-ı siyâh metaforuyla tanımlanabilecek bir seyahat kalplerin yine yazılması demektir. Şairler, şiirler, müstakbel şairler, okurlar, şiire inananlar… “Bir virgül için ölünen bir dünya düşleyen”lerle büyülü bir seyahat. Tren ve şiir iç içeyse nereye gidildiğinin bir kıymeti yoktur; aniden kalp diyârı olur Ankara. İstanbul’a dönüş birinci dizeye dönüştür bir bakıma. Birtakım şiirler başladığı dizeyle biter; bu o şiiri tılsımlı bir daire kılar. Bir seyahatten arta kalanlar öbür şiirler doğuracaktır artık. ‘Uzun-ân âşığı’ olursunuz. İstanbul’a dönerken yol, yolcu ve seyahat bir ve tıpkı şey olur. Şiir, şair ve okuru da bir ve tıpkı şey kılar tren. Aşktır bu.
Hüseyin Akın: Meskenim neredeyse yüreğim oradadır
Zeynep Arkan: İstanbul’da yaşayamam lakin çok severim
Heyecan, sevinç, inanç dolu dostlukların hoş yeri İstanbul. Semt semt farklı dünyalar, farklı hisler yaşanırken şairin dediği üzere “altı balık üstü kuş” bir rahmetle düşlerim daima İstanbul’u. İçindeyken “yorulurum, daima yaşayamam” derim fakat daima özlerim. Sanat, edebiyat, şiir oradan çağlar zira; değeri bilinmez lakin hoşluğu bitmez… Ankara önemli, puslu, tertipli ve inançlı. Oradaki dostluk da apayrı. Sürekli kapısı açık olan bir kale üzere bana. Kimsenin ivedisi yok üzere, her şey devamlılık içeriyor. İnsanın içine dönmesi için bir sistem içeriyor güya. Kurulmuş, yapılmış bir kent Ankara, görevi belirlenip üzerine yüklenmiş. Bu her halinden belirli oluyor.
Bâki Ayhan T.: İstanbul’dan ayrılmak diye bir şey yoktur
1985’te öğrenci olarak Adana’dan İstanbul’a geldim, çabucak hemen tıpkı tarihte de ağabeyim üniversite okumak için Ankara’ya geldi, yerleşti ve uzun vakit orada yaşadı. Ben de bilhassa 1990’lı yıllardan itibaren İstanbul’dan Ankara’ya sık sık seyahat ettim, çeşitli nedenlerle gidip geldim. Bu nedenler oldukça değişkenlik gösteriyor: Ağabeyime bekâr konutunda konuk olmak, akademik bir toplantıya katılmak, bürokratik bir sıkıntıyı çözmek, Ulusal Kütüphane’de kitap aramak, geçerken uğramak… Ancak galiba en çok da doçentlik yabancı lisan imtihanı için gidip geldim Ankara’ya. Trenle, otobüsle, uçakla… Tanrı’m! Herhalde hayatımın en meşakkatli, en güç, en makus seyahatleriydi. Yakın yıllara dek, bu imtihanlar yalnızca Ankara’da yapılırdı ve ben de 42 puanla giriş yaptığım ÜDS’de her seferinde üstüne 5-10 puan koyarak ilerleyebildiğim için (çünkü o önemli süreçte bile şiir yazmayı, mecmua okumayı, sinema izlemeyi daha çok önemsiyordum; bu nedenle doçenliğim 7-8 yıl gecikti ancak hiç pişman değilim) sanırım 8-10 kere bu münasebetle İstanbul-Ankara seyahati yapmıştım. Bu sefer olacak, bu kere olur, olmalı… diye diye…
Ankara’dan İstanbul’a dönüşlerde yanımda bir şey getirmekten çok bir an evvel konutumda olma isteği, yorucu seyahatten sonra meskenin rahatlığına kavuşma isteği, rutinlerime dönüyor olmanın hoşnutluğu önde gelirdi. Galiba insan İstanbul’dan nereye ve ne kadar müddet için giderse gitsin tam olarak ayrılamıyor. Hafızamızın, kalbimizin bir tarafı hatta büyük kısmı İstanbul’da kalıyor. En azından benim için o denli. O nedenle, evet, nereye ve ne kadar mühletle gidersem gideyim İstanbul’dan ayrılmış hissetmiyorum kendimi.
Bu kere da o denli oldu. Şiir Çizgileri Treni ile İstanbul’dan Ankara’ya gittik, trende ve Ankara’da eski(meyen) dostlarla sohbet ettik, tartıştık, şiirler okuduk, hasret giderdik, ayrıyeten yeni dostlar edindik. Çok hoş geçen bu iki günün şiiri bende daima yaşayacak lakin İstanbul hanesine yazılarak!
Zeynep Tuğçe Karadağ: İstanbul’a ömür yetmez fakat gönlüm Ankara’dan yana
Önemsediğim muharrirlerin, şairlerin mezarlarını ziyaret etmekten zevk alırım, iki kentte de sevdiğim mezarlıklar mevcut, bu tarafları ortak diyebilirim. İstanbul, atmosferiyle ve tarihi dokusuyla beni büyülese de Ankara’da hissettiğim rahatlığı orada bulamıyorum. Ankara nizamlı bir kent ve inanç veriyor, haliyle rahat hissediyorum. İstanbul ise olanca hoşluğuna karşın huzursuz edici, dikenli bir yatak üzere. İstanbul’un ağır araç trafiğini ve kalabalığı da hesaba katınca, gönlüm Ankara’dan yana. Ancak şu bir gerçek ki Ankara’yı üç günde gezip bitirirsiniz, İstanbul’a ise ömür yetmez, görmediğiniz bir köşesi kesinlikle kalır. İstanbul’u özel kılan işte bu, keşif serüvenin hiç bitmemesi.
