Sahafların antikacıların koleksiyonerlerin başına polisiye olaylar sıkça gelir Yakınlarda da sahafların ve müzayede meskenlerinin uğradığı Betoffice baskınlar toplumsal medyada ve gazetelerde kendine yer buldu Güvenlik güçlerinin ülkemizin kültürel mirasının korunması bakımından gösterdiği bu hassasiyet son derece kıymetli Lakin kıymetli yapıtların jenerasyondan nesile transferinde kaybolup gitmesinin engellenmesinde Betobet en büyük etken de sahaflar Bundan ötürü sahafların alıp sattığı materyalin yersiz şekilde daima polisiye olaylara bahis edinilmesi uzun vadede bu kültürel transferi olumsuz istikamette etkileyecektir
ÇÖPE ATMA SAHAFA VER Betnis
İşte tarihçi Dr Hakan Erdem in tanıklığı Toptaşı Bîmarhanesi nin ıslahı üzerine bir rapor hazırlanmış bir vakitler Ruhiyatçı bir profesörün evrakı yırtılıp çöpe atılmış Yarısını buldum geri kalan yarısını iki Betmatik ay sonra değişik bir yerden buldum ve tamamladım Kurumsallaşmanın olmadığı yerde anekdot birikiyor Saatlerce konuşabiliriz bu mevzuda Ailelerin hikayeleri çok değişik Hocam dedemizin anıları ancak aile çok büyük ve herkes Betmarino yayınlanmasını istemiyor Bir kopya vereyim size uygun bir formda değerlendirirsiniz diyen var Hassas ve şuurlu olan dar bir kitle bu Bir de yazıyı okuyamadığı için mahrem birtakım bilgiler olmasından tasa eden beşerler var Onlar yırtarak sokağa atıyor Hâlbuki sahafa ulaştırılsa kıymetini bulacak Sahafa vermek ayıp değil o belgeyi kurtarmaktır Sahafı çağırmayıp çöpe attıklarında kayıp büyük oluyor
BELGEYİ KURTARMAYA BAK
Evet bir belgeyi evrakı kitabı kütüphaneyi sahafa vermek yok olmaktan kurtarmaktır Bu kurtarma sürecinde pek çok kişi ve kurumun rolü var Sahafa malzemeyi ulaştıran malzemeyi satın alarak ilgilisine ulaşmasını sağlayan sahaf malzemeyi alan meraklı araştırmacı ya da akademisyen kitap ve doküman üzere kültür mirasının toplanması korunması ve geleceğe ulaştırılmasından sorumlu devlet kurumları
Peki bu kişi ve kurumlar ortasında yaşanan meselelere nasıl tahliller bulunabilir
Ülkemizin önde gelen sahaflarından Emin Nedret İşli Bahtiyar İstekli Lütfü Seymen Lütfi Bayer ve müzayede konutu sahibi Şükrü Oral sıkıntılara tahlil tekliflerini Yeni Şafak Kitap a anlattılar
Ayrıca Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Lideri Doç Dr Uğur Ünal ile Türkiye Yazma Eserler Kurumu Lideri Prof Dr Muhittin Macit kurumlarındaki materyal satın alma ve bağış hususlarındaki süreçlere dair sorularımızı cevapladılar
Emin Nedret İşli
SAHAFLAR BİRLİĞİ DERNEĞİ BAŞKANI
Türkiye nin en büyük koleksiyoneri aslında devlet
Öncelikle bahisle ilgili güvenlik güçleri alınıp satılan malzemeyi Türkiye deki kanunlara nazaran değerlendirmelidir Bunun için de kitap ya da evrak etrafında konuşursak mevcut eski malzemeyi okuyup anlayıp yanlışsız dürüst bir karar verebilecek emniyet mensupları olmalı Rastgele bir eski yazılı metni satan birini töhmet altında bırakmak gerçek değil Zati eski harfli malzemeyi tanıyan bilen anlayan ve hangisinin az hangisinin bol olduğunu ayırt edebilecek beşerler çok az Bu çok önemli bir sorun Ayrıyeten şu da var Bu cins gerecin alım satımı yalnızca son yıllarda gerçekleşen bir süreç değil Osmanlı dan bu yana yani eski harfli metinlerin kullanıldığı vakitten beri alınıp satılıyor el değiştiriyor bu materyaller Kimi vakit birtakım kütüphaneler dağılıyor bazen materyaller kazaen de olsa dışarı atılıyor Hasebiyle sahafların bütün bu malzemeyi bulup çıkarıp dükkânına taşıyarak yok olmaktan kurtaran meslek kümesi olduğunu söyleyebiliriz Zati bir de şu var Türkiye deki bedelli yazmaların değerli gereçlerin yüzde doksanı aslında devletimizin elinde ya Topkapı Sarayı nda ya Süleymaniye Kütüphanesi nde ya da Ulusal Kütüphane de Türkiye nin en büyük koleksiyoneri aslında devlet Dolanımda olan sahafın alıp sattığı materyaller artık devletin ya hiç ilgilenmediği ya da arşivinde olup da bir kopyasının ilgili şahsa suret olarak verdiği materyaller Genelde basında Osmanlı nın tarihini değiştirecek materyaller bulundu diye manşetler atılıyor Ortalıkta dolaşan materyaller bu türlü değil halbuki ki Mesela Lütfi Seymen in başına gelen olayda bir internet sitesinde yıllardır aranıyor diyordu Öteki bu türlü aranan materyaller neyse bildirirlerse biz de varsa çabucak verelim yoksa peşine düşelim Bizim görevimiz bu Kayıp olan yok olmakta olan malzemeyi bulup sunmak Bunu yaparken de geçimimizi sağlayacak kadar bir ticaret yapmak
Şükrü Oral
MÜZAYEDE MESKENİ SAHİBİ
Bu cins yaklaşımlar kayıt dışı satışları arttırır
Öncelikle bu bahsin gündeme taşınması kültür sanat hayatımız için çok kıymetli Buradaki en değerli ayrıntı bu yapıtların yurt dışına çıkışını engellememiz ve kültürel varlıkların şahıs ya da kurumsal koleksiyonlar aracılığı ile halkla buluşmasını sağlamak Bir eser rastgele bir müzayede konutuna çıktığı anda otomatik olarak kayıt altına alınmış olur Bu eser artık yurt dışına çıksa bile Türkiye nin dava açma ve de geri alma hakkı olur Bu sebeple müzayede konutları tarafından duyurulan her şey aslında müdafaa altına alınıyor Bunu bilhassa söylemek lazım zira müzayede meskenleri koleksiyonerler bir toplumun kültürel mirasının korunmasında değerli vazifeleri olan ögelerdir
Son yaşanan olayda Türkiye nin seçkin müzayede konutlarından birinin yaşadıkları açıkçası hepimizi ziyadesiyle üzmüştür Bu müzayede meskeni ki birebir vakitte onlarca müzeye binlerce eser kazandırmış bir yerdir Tıpkı vakitte da yüzlerce yapıtı yok olmaktan kurtarıp yurtdışına çıkışına mani olmuştur Bu ve buna emsal olaylar telafisi mümkün olmayan hasarlara yol açıyor Sağduyu ve de diyalog ile bu süreci atlatmamız çok kıymetli Aksi takdirde binlerce eser ya bedelinden habersiz bireylerin elinde yok olacak ya da yurtdışına çıkarak memleketimiz için geri dönüşü olmayan kayıplara yol açacaktır Devlet kurumlarının öncelikli olarak koleksiyonlara erişim hakkı olduğu koleksiyonerler aracılığı ile de birbirinden farklı mevzuların halkla buluştuğu bir taban oluşturmak pek mümkün Kültür Bakanlığı yetkilileri tarafından hazırlanacak bir takım dalın oluşturacağı bir heyet ile görüşerek bu bahsin daha fonksiyonel bir forma dönmesini sağlamalı Aksi takdirde bu çeşit yaklaşımlar yalnızca kayıt dışı satışları arttırır En nihayetin de vergisini ödeyen yapıtları Türkiye ye kazandıran kurumlardan bahsediyoruz Umarım bir an evvel bir adım atılır
Lütfi Seymen
SAHAF
Bir kanunla bu işlerin netlik kazanması gerekiyor
Öncelikle şunu söylemeliyim Sahaflığın devlet tarafından bir meslek olarak algılanması gerekiyor Sahaflığın kültür varlıklarını koruyan onların alım satımı üzerinden yapılan bir ticaret olduğunu bilmeyen de yok Lakin otuz yıldır ben de duran ve çöpten bulduğum Osmanlı İmparatorluğu nun son devrinde Kastamonu vilayetine ilişkin bir klasör içinde 300 kesim evraka el koydular karakola gittim Söz verdim Dava hala sürüyor Halbuki ortada hata teşkil edecek bir durum yok ki Ben 45 yıldan beri yapıyorum bu işi Benim başıma gelen çeşidinden şeyler oburlarının da başına geliyor Gelmemesi için bir biçimde bir kanunla bu işlerin netlik kazanması gerekiyor Sahaflar ne satar ne satmaz Bu sorunun açıklıkla cevaplanması gerekiyor Bize çöpe atılan evraklar da geliyor resmi kurumlardan bir halde çıkan evraklar da Aileler de vefat edenlerin terekelerinden çıkan kimi evrakları getiriyor Devlet hakikaten bu kültür varlıkları korumak istiyorsa sahaflardaki bütün materyalleri satın alarak bir kütüphanede toplasın ne diyeyim Fakat bizim bu sıkıntılarımıza bir an evvel bir tahlil bulunsun Benim isteğim budur
Lütfi Bayer
SAHAF
Asıl sıkıntımız insanlarda bir şuur oluşturmak
Cumhuriyet in kuruluşundan bugüne kurumlardan pek çok kitap evrak vs tasfiye edilmiştir Hurdacılardan yıllar boyunca buralardan çıkan materyaller piyasaya aktı Sahaflar vasıtasıyla da tekrar ilgililerine kazandırıldı SEKA ya gidip hamur olanların ne kadar olduğunu bilemiyoruz bile Hala az da olsa çöpten hurdacılardan kıymetli evraklar yazışmalar hatıratlar vs çıkıyor Bizim burada asıl problemimiz kültür mirasımıza karşı insanlarda bir şuur oluşturmak Bu aksilikler lakin bu halde aşılabilir Yani insanlara ellerindeki kitap evrak nesne vs üzere gereçleri satmaları ya da bağışlamaları için bir yerlere yönlendirmek sağlıklı bir danışmanlık sunmak Bir de devletin ilgili kurumlarıyla sahaflar ve müzayede meskenleri üzere meslek erbabıyla önemli bir irtibatın olması gerekiyor Piyasadaki değerli yapıtların resmi kütüphane ve arşivlere kazandırılabilmesi için bu gerekli Zira şöyle bir durumla karşılaşılıyor Elinde eski evrak ya da yazma kitap olan biri alakalı kamu kurumuna gittiğinde çok düşük bir kıymet biçiliyor ekseriyetle Meğer piyasanın nabzını tutan sahaflardan danışmanlık alsalar tahminen bir ortayol bulunacak ve o kıymetli eser herkesin çarçabuk erişebileceği bir kütüphane ya da arşivin raflarında yer alabilecek Temennim devletin hızlı bir formda kültür mirasımıza gerçek manada sahip çıkılmasını sağlayacak tesirli siyasetler geliştirmesidir
